حمام برزک و کوشش برای بقا
بن ایر: اصفهان حمام تاریخی شهر برزُک در شهرستان کاشان، بنایی متعلق به دوران صفویه است که به سبب عدم تعامل میان نهادهای متولی و تامین نشدن اعتبار لازم، چندسالی می شود که مرمت آن نیمه کاره رهاشده و در معرض تخریبِ باردیگر قرارگرفته است.
این حمام صفوی که در ابتدای جاده تفریحی گردشگری سعدآباد و در نزدیکی تفرجگاه آسیاب آبی قرار دارد در زمان صفویه و توسط فردی به نام سیدحسن کاشانی در مدت ۷ سال ساخته شد. ستون های سنگیِ تراشیده شده و پایه هایی از سرب و ساروج، سازه این بنا را ایجاد کرده و دارای همه بخش هایی است که در حمام های قدیمی دیده می شود.
بیست و نهم فروردین سال ۱۳۹۲ شهردار وقت شهر برزک از شروع عملیات بازسازی و مرمت این حمام تاریخی آگاهی داد و اعلام نمود «با توجه به وجود دو حمام تاریخی و مستقل در کنار هم، از یکی از حمام ها به عنوان موزه و از حمام دیگر به عنوان چای خانه سنتی استفاده خواهد شد.» این در شرایطی است که حمام برزک با وجود این که به عنوان مهم ترین بنای تاریخی شهر برزک شناخته می شود و در لیست میراث ملی نیز به ثبت رسیده، امروز اما بنایی با مرمتی نیمه کاره و رهاشده است که در معرض تخریبِ باردیگر قرار دارد.
شاخص ترین بنای برزک درحال نابودی است
زهرا جمالی، مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با اعلان اینکه مرمت و بازسازی حمام تاریخی شهر برزک یکی از دغدغه های همه مردم است، به ایسنا می گوید: من بااینکه از سال ۸۲ و هم زمان با تبدیل شدن برزک به شهر در شهرداری برزک کار می کنم، اما تمام امور میراثی شهر برزک را به عهده داشتم و از همان سال تا حالا بحث مرمت و احیای حمام برزک مطرح بود، ولی متأسفانه مسئولین نمی خواهند هیچ کاری در مورد حمام برزک انجام دهند و این حمام درحال از میان رفتن است.
او ادامه می دهد: حمام شهر برزک یک حمام اوقافی است و علاوه بر شهرداری و میراث، اوقاف هم در رها شدن این بنا مقصر بوده است، چونکه اجازه مرمت را نداد؛ درحالی که حمام برزک یک بنای بسیار زیبا و متعلق به دوره صفویه است و همه بخش های حمام های قدیمی را در خود دارد.
مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با انتقاد از شهرداری برزک و با اعلان اینکه هر شهردار جدیدی که عهده دار این مسئولیت می شود فعالیت شهردار قبل را ادامه نمی دهد، تصریح می کند: اشک ما درآمده و درد در دلمان است چون حمام برزک به عنوان شاخص ترین اثر این شهر درحال از میان رفتن است. البته اداره میراث فرهنگی هم در این مورد تا حدی کاهلی کرده و احساس مسئولیت نکردند، درحالی که اگر با اوقاف تعامل می کردند شاید وضعیت به شکلی دیگر بود.
جمالی اضافه می کند: سال ۱۳۹۳ این حمام توسط شهرداری برزک با هزینه حدود ۴۰۰ میلیون تومان مرمت شد و همان زمان اوقاف هم با اجاره آن موافق بود، ولی بعدازمدتی نظر اوقاف تغییر نمود و حاضر به اجاره نشدند. حتی یک نفر می خواست این حمام را به مدت ۱۰ سال اجاره کند، اما مسئولان گفتند فقط برای یک سال اجاره می دهند، درصورتی که در یک سال فرصتی جهت استفاده وجود ندارد! بدین سان تعامل انجام نشد، درحالی که اگر این قرارداد منعقد می شد حمام نجات پیدا می کرد و از مخروبه بودن درمی آید.
او می گوید: خیلی ها آرزوی دیدن این حمام را دارند، حتی مردم برزک هم این حمام را ندیده اند و دلشان می خواهد این حمام باز شود و آنرا ببینند. حمام برزک تا پیش از ثبت در لیست میراث ملی مورداستفاده مردم بود و یک بخش آن زنانه و بخشی هم مردانه بود ولی چون حمام زنانه وضعیت نامناسبی داشت از حمام مردانه که بزرگ تر بود یک روز برای مردان و یک روز هم برای زنان استفاده می شد.
مدیر موزه مردم شناسی شهر برزک با اعلان اینکه همه مسئولین مرتبط یعنی شهرداری، میراث فرهنگی و اوقاف در مورد حمام تاریخی برزک اهمال نموده اند، ادامه می دهد: شهردار قبلی برزک فقط فعالیت عمرانی انجام داد و پارک برزک را ایجاد کرد و شهردار فعلی فعالیت راه سازی انجام می دهد و هیچ یک از شهرداران توجهی به فعالیت در بحث میراث فرهنگی این شهر نداشته اند، حتی موزه مردم شناسی شهر برزک هم که در خانه تاریخی قادری قرار دارد و من آنرا اداره می کنم در وضعیت نامناسبی به سر می برد و به مرمت و توجه نیاز دارد. درحالی که این بنا به عنوان نخستین موزه مشارکتی بین شهرداری و میراث فرهنگی در استان اصفهان افتتاح شد، اما همچنان به آن بی توجهی می شود و من حتی خودم آنرا بندکشی کردم و برف روبی آنرا انجام دادم، ولی با این وجود چهار بار از طرف ایکوم ایران مقام اول را به دست آورده است.
اداره اوقاف مالکیت حمام را به شهرداری واگذار کند
اما سجاد قاسمی، شهردار شهر برزک نیز درباره ی این حمام تاریخی اظهار می کند: مرمت حمام تاریخی بزرک در سالهای ۱۳۹۷ و ۹۸ جزو پروژه هایی بود که توسط شهرداری برزک با هزینه ای حدود ۴۰۰ میلیون تومان انجام شد و از حالت مخروبه درآمد و میزان ۶۰ درصد از این بنا بازسازی شدخ و حدود ۴۰ درصد آن باقی مانده که شامل نازک کاری بنا است.
او ادامه می دهد: از سال ۱۴۰۰ که من مسئولیت شهرداری برزک را به عهده گرفتم در شهرداری بدنبال این مساله هستیم که حمام برزک را به بخش خصوصی واگذار نماییم و ادامه مرمت را با نظر میراث فرهنگی پیش ببریم. تا این لحظه تعدادی سرمایه گذار از جانب میراث فرهنگی برای این مساله پیش قدم شده اند، اما هنوز به نتیجه نرسیده ایم، چونکه سرمایه گذار برای خودش برنامه هایی دارد و عمدتا می خواهند حمام را بصورت سفره خانه بهره گیرند درحالی که تصمیم ما این است که این حمام را با همان کاربری حمام اما با شرایط روز به بخش خصوصی واگذار کنیم.
شهردار شهر برزک درباره ی این که اگر بخش خصوصی حاضر به سرمایه گذاری با هدف احیای باردیگر ی آن به عنوان حمام نشود و مرمت آن نیز با تعلل همراه باشد تخریب حمام را در پی خواهد داشت، تصریح می کند: ما نمی گذاریم این اتفاق بیفتد و بااینکه مالکیت بنا در اختیار اداره اوقاف است و درباب مرمت و احیای آن بین شهرداری، میراث فرهنگی و اداره اوقاف چندگانگی پیش آمده چون هرکدام برای خود برنامه ای دارند، اما بطور قطع شهرداری هم به فکر این است که حمام از بین نرود.
او درباب چندگانگی پیش آمده در مورد حمام برزک می گوید: اداره اوقاف شهرستان کاشان با ادعای مالکیتی که در مورد حمام برزک دارد از پیشرفت و ادامه مرمت و بازسازی حمام جلوگیری می کند و نمی گذارد حمام سرپا شده و از آن استفاده شود، درحالی که اگر اداره اوقاف کاشان مالکیت حمام برزک را به شهرداری واگذار کند این نهاد همانطور که برای موزه مردم شناسی برزک هزینه کرد حمام را هم مرمت خواهیم کرد و آنرا با کاربری موردنظر خودمان یعنی همان حمام به راه می اندازیم.
قاسمی درباب این که آیا شهرداری برای مرمت حمام برزک ورود پیدا می کند و مرمت پیشین را ادامه می دهد یا خیر، بیان می کند: این طور نیست که ما نخواهیم حمام برزک را مرمت نماییم، اما اولویت ما ورود بخش خصوصی به این مساله است.
تبدیل برزک به باغشهر و ثبت آن در لیست میراث ملی
همچنین احمد دانایی نیا، رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان می گوید: من این اطمینان خاطر را به شما می دهم که حمام برزک به لحاظ سازه ای مشکلی ندارد و درباب اهمیت مرمت و احیای این بنا بین میراث فرهنگی شهرستان کاشان و شهرداری برزک هم مشکلی وجود دارد. من دراین باره چندین مرتبه با شهردار برزک و اعضای شورای این شهر صحبت کرده ایم و هم میراث فرهنگی و هم شهرداری بی نهایت در مورد ضرورت توجه به این حمام مُصر بوده و خواهان مرمت و احیای آن هستیم؛ بدین سبب در این مورد بین شهرداری و میراث فرهنگی فصل مشترک وجود دارد و در این خصوص چندین مرتبه با شهردار فعلی شهر بزرک تماس داشتیم و دومرتبه همراه با شهردار برزک از این حمام بازدید کردیم.
او با اشاره به پیشنهاد تبدیل شهر برزک به باغشهر و ثبت آن در لیست میراث ملی، ادامه می دهد: در حال حاضر موضوع تبدیل بزرک به یک باغشهر را تعریف کرده و پیشنهاد آن هم ارائه و مصوب شده است اما باید بودجه لازم برای آن اختصاص داده شود تا کل بافت شهر برزک در لیست میراث ملی ثبت گردد که بطور قطع این موضوع، اتفاق مبارکی برای آن منطقه خواهد بود. شهرداری هم پیگیر است تا این مساله اتفاق بیفتد و به این جهت ما در میراث فرهنگی با شهرداری همسو هستیم و از این بابت و مشکلی نداریم.
دانایی نیا تصریح می کند: نکته ای که وجود دارد اولاً بحث اختصاص اعتبارات است که باید فراهم گردد و تا الآن که با شما صحبت می کنم هنوز اعتبارات اختصاص پیدا نکرده و ما منتظر هستیم و ان شاءالله محقق می گردد. بحث دیگر این است که ما باید در زمینه مرمت، بخش خصوصی و خیّرین را نیز درگیر کنیم یعنی باید در کنار بودجه های دولتی بدنبال تشویق بخش خصوصی و جلب مشارکت آنها برای مرمت و احیای حمام باشیم.
رئیس اداره میراث فرهنگی شهرستان کاشان با اعلان اینکه حمام تاریخی شهر برزک بسیار باارزش است و جزو معدود حمام های مناطق روستایی است که هم به لحاظ سازه ای سالم باقی مانده و هم نظام سلسله مراتب و سیرکولاسیون آن حفظ شده اما مرمت و احیای آن به صرف هزینه نیاز دارد، بیان می کند: پیش بینی ما این است که این حمام نه برای موزه، بلکه در مقیاس حمام های امروزی استفاده شود، بطورمثال به یک مرکز ماساژ درمانی یا سونای خشک تبدیل شود؛ یعنی به صورتی کاربری گذشته ی آنرا احیا نماییم و به این جهت درصدد هستیم تا پس از مرمت، بحث احیای آنرا نیز با این پیش فرض شروع نماییم.
او با اشاره به اینکه نمی توان زمان مشخصی را برای اختصاص بودجه برای مرمت حمام برزک تعیین کرد، می گوید: به هر حال دولت و وزارت میراث فرهنگی تلاش خودرا انجام می دهد تا هرچه سریعتر این اعتبار اختصاص پیداکرده و محقق شود، ما هم امیدواریم که به زودی این اتفاق بیفتد و بتوانیم بودجه را در بناهای مختلف شهرستان کاشان ازجمله حمام بسیار زیبای بزرک تزریق نماییم.
عضو هیئت علمی گروه هنر و معماری دانشگاه کاشان اظهار امیدواری می کند: ان شاءالله گفت وگوی بعدی ما این باشد که شما بپرسید حمام برزک را چگونه مرمت کردید؟ با چه هزینه ای و چطور به بهره برداری رساندید؟ و الآن از احیای آن راضی هستید یا خیر؟
منبع: بن ایر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب