شهر سوخته مظهر مدنیت و شهرنشینی در دوره های باستان
به گزارش بن ایر شهر سوخته در محدوده ۶۰ كیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل - زاهدان واقع شده است. این شهر كه از نادرترین شهرهای باستانی است كه در ۳۲۰۰ سال پیش از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ پیش از میلاد در آن سكونت داشته اند.
به گزارش بن ایر به نقل از ایسنا، محوطه باستانی شهر سوخته در هزاره دوم و سوم پیش از میلاد، توسط مهاجرانی كه از چهار گوشه به آن مهاجرت كرده اند، بنا شده است. سند یا كتیبه ای كه نام واقعی و قدیمی این شهر را مشخص نماید، هنوز به دست نیامده و به سبب آتش سوزی در دو دوره زمانی بین سال های ۳۲۰۰ تا ۲۷۵۰ پیش از میلاد «شهر سوخته» نامیده می شود.
در شهر سوخته كه بدون شك جزو شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است انواع سفالینه ها و ظروف سنگی، معرق كاری، انواع پارچه و حصیر یافت شده كه معرف وجود چندین نوع صنعت، بخصوص صنعت پیشرفته پارچه بافی در آنجاست. تابحال ۱۲ نوع بافت پارچه یكرنگ و چند رنگ و قلاب ماهیگیری در شهر سوخته به دست آمده و مشخص شده مردم این شهر با استفاده از نیزارهای باطلاق های اطراف هامون سبد و حصیر می بافتند و از این نی ها برای درست كردن سقف هم استفاده می كردند. همینطور برای اولین بار در شهر سوخته یك چشم مصنوعی متعلق به ۴۸۰۰ سال پیش كشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی ۲۵ تا ۳۰ ساله بوده كه در یكی از گورهای شهر سوخته مدفون بوده است.
شهر سوخته، حلقه اتصال تمدن های شرق و غرب
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان اظهار داشت: یكی از كهن ترین تمدن های بشری در دل تپه های سیستان، شهر سوخته حلقه اتصال تمدن های شرق و غرب در گذشته بوده است.
عیسی ابراهیم زاده در گفتگو با ایسنا اضافه كرد: شهر سوخته در حدود ۶۰ كیلومتری جنوب غربی محل فعلی شهر زابل در سیستان واقع شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان در ادامه اظهار نمود: اهمیت وسعت اكتشافات شهر سوخته طی چند سال اخیر این محوطه را به صورت محوطه باستانی عادی از دوران مفرغ بیرون آورده و به صورت مهم ترین مركز استقرار و در حقیقت مركز اجتماعی، سیاسی اختصاص و فرهنگی تمام منطقه در خلال هزاره های سوم و دوم بیشتر از میلاد مبدل ساخته است.
به قول وی، یك نكته مهم كه در اكتشاف های شهر سوخته مشخص شده است این كه در آن زمان از چرخ سفالگری به شكل امروزی استفاده می شده است.
ابراهیم زاده اشاره كرد: شهر سوخته در میان سال های ۳۲۰۰ تا ۲۲۰۰ پیش از میلاد نه تنها یك شهر مهم بوده بلكه پایتخت و مركز یك منطقه وسیع فرهنگی هم به شماره می رفته است.
وی بیان كرد: بقایای مواد ارگانیك، ابراز تولید و محصولات تولیدی كشف شده در شهر سوخته نشانگر آن است كه این نقطه محلی برای ساخت و توزیع این مواد بوده است.
وی اظهار داشت: به صورت كلی، شهر سوخته مظهر مدنیت و شهرنشینی در جنوب شرق ایران در دوره های باستان بوده است.
وی اشاره كرد: همینطور باید به وجود ارتباط بین شهر سوخته و مناطق غربی و شمالی، همچون بین النهرین و خراسان و ماورالنهر هم اشاره نمود.
ابراهیم زاده افزود: افزون بر این شهرسوخته ارتباطاتی هم با تركمنستان در مورد فعالیت های بازرگانی و تجاری هم داشته است.
عضو هیات علمی دانشگاه درانتها اشاره كرد: شهر سوخته طی تاریخ حیات خود دست كم سه بار گرفتار آتش سوزی و حریق شده و وجه تسمبه آن به سبب وجود آثار سوختگی شدید و باقی ماند خاكسترهای بسیار زیاد در سطح آن است كه سبب شده مردم محلی این نام را برای آن انتخاب كنند.
وی اظهار داشت: امروزه فرهنگ، نقش تعیین كننده در زندگی بشر داشته و گردشگری فرهنگی مناسب ترین روش شناخت وابستگی بین الملل بوده و تمدن كهن و چند هزار ساله سیستان نقش بسزایی بر توسعه گردشگری فرهنگ و در جنوب شرق ایران داشته است.
ابراهیم زاده اضافه كرد: از نتایج گردشگری فرهنگی، ایجاد همگرایی بین اقوام و ملت ها در فضای بین المللی بوده و سبب چسبندگی فرهنگی ملت ها خواهد شد.
وی اشاره كرد: در این راستا دشت سیستان به لحاظ موقعیت جغرافیایی، قدمت تاریخی میراث های فرهنگ غنی و جاذبه های اكولوژیكی دارای توانمندیهای گردشگری فراوان و متنوعی است.
عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان در ادامه اظهار داشت: دریاچه هامون و موقعیت زیست محیطی منابع آبی آن در كنار رودخانه هیرمند و محوطه های باستانی كه در كناره های آن در طول تاریخ بر پا شده؛ هر از چند گاهی با تغییر مسیر آن در جایی دیگر سر بر آورده و آثاری همچون شهر سوخته، دهانه غلامان، كوه خواجه، دریاچه هامون كه هر یك به تنهایی مبین غنای فرهنگی و جغرافیای این منطقه است.
وی بیان كرد: بررسی ها نشان داده است كه متاسفانه سیستان علیرغم این پتانسیل ها به سبب انزوای جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی نسبت به سایر نواحی كشور تابحال نتوانسته جایگاه مناسبی در زمینه فعالیت های گردشگری داشته باشد.
ابراهیم زاده اظهار داشت: آثار اكتشافی در شهر سوخته با عنایت به همسایگی سیستان با دو كشور افغانستان و پاكستان قرابیت زیادی با آنها در چارچوب یك حوزه تمدنی وسیع داشته است.
كاوش فقط ۵ درصد شهر سوخته
مدیر پایگاه شهر سوخته هم چندی قبل در جستجوهای اخیر شهر سوخته اظهار داشت: فقط پنج درصد شهر سوخته توسط باستان شناسان داخلی و خارجی كاوش شده است.
نوری اضافه كرد: هیئتی متشكل از هشت عتیقه شناس ایتالیایی و آلمانی به همراه تعدادی از باستان شناسان و پژوهشگر ایرانی در فصل هفدهم كاوش شهر سوخته بخش هایی از مركز این سایت كه مسكونی است و قسمتی از گورستان به همراه بخش شرقی را مورد مطالعه و كاوش قرار دادند.
وی بیان كرد: تا پیش از آغاز فصل هفدهم كاوش شهر سوخته، حدود سه درصد مطالعات و اكتشافات دیرینه شناسی این تپه تاریخی انجام شده بود و با اتمام فصل هفدهم این میزان به حدود پنج درصد از كل محوطه شهر سوخته رسید كه ۲۸۳ هكتار است.
نوری افزود: با عنایت به وسعت زیاد سایت دیرینه شناسی شهر سوخته نیاز است با حوصله و آرامش كارها دنبال شود چونكه در دنیای باستان شناسی، حفاری گسترده دنبال نمی گردد و در كنار آن به مسائل ژئومغناتیك و دیرینه شناسی نوین پرداخته می شود.
مدیر پایگاه شهر سوخته اشاره كرد: كار باستان شناسان از صفر خارج شده و با كمك از دیگر علوم به سمت اطلاعات جدید قدم بر داشته می شود و در این راه به سبب استفاده از علوم دیگر كه هنوز در كشور رایج نشده است در جستجوهای منطقه سوخته از باستان شناسان خارجی كمك گرفته شد.
وی با اشاره به این كه باستان شناسانی كه به این منطقه برای همكاری دعوت می شوند هزینه ای برای دولت ندارند و با هزینه های دانشگاهی خود برای همكاری و افزایش اطلاعاتشان سفر می كنند، اظهار نمود: در سال های اخیر به سبب بالا بودن آگاهی مردم و اهمیت منطقه شهر سوخته از حفاری های غیر مجاز مصون است و با این وجود تدابیر خوبی برای حفاظت از سایت شهر سوخته در نظر گرفته شده است.
نوری افزود: با عنایت به زمان كم، حفاری های انجام شده در منطقه محله های مسكونی شرقی شهر سوخته محدود است اما با این وجود مدارك و اسنادی از فازهای قدیمی به دست آمده قدمت آنها به چهار هزار و ۲۰۰ تا چهار هزار و ۸۰۰ سال قبل تخمین زده شد اما در حفاری های فصل هفدهم آثاری به دست آمد كه قدمت شان حداقل ۲۰۰ سال قبل تر از آثار گذشته تخمین زده می شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب