در افتتاحیه موزه عروسك های شهر اوز تشریح شد
چرا عروسک های ایرانی شمایل زنانه دارند؟
موزه «عروسک های شهر اوز» با نمایش یک هزار عروسک از اقوام مختلف ایران و جهان در حالی راه اندازی شد که پژوهشگران و مجریان این موزه، به تشریح ماهیت و جایگاه عروسک در فرهنگ و تاریخ ایران پرداختند.
به گزارش بن ایر به نقل از ایسنا، پوپک عظیم پور ـ استاد دانشگاه و پژوهشگر آئین و عروسک ـ در مراسم افتتاحیه این موزه که در شهرستان اوز واقع در استان فارس برگزار شد، اظهار داشت: «اروسک» (به گویش و زبان پارسی) نماد انسان و سفیر عالم رویا است. عروسک یکی از پر رمز و رازترین دست آفریده های بشر در تمام اعصار و تمدن ها از ادوار باستان تا به حالا است.
او افزود: عروسک ها در همه تمدن ها همیشه در گستره ای از پیکره های مذهبی، جادویی، آئینی، نمایشی و نیز بازیچه های کودکان دارای عملکردهای مختلف فرهنگی بوده اند و حضور پررنگی داشته اند. این پدیده های رازآمیز بازتابی از خاصیت های انسان برای بروز عواطف و حالات روحی و در کل نماد بشریت هستند و یکی از اشیاء و عناصر پر قدرت فرهنگی برای برقراری گفت و گو در بین ملل مختلف بوده و همیشه به عنوان سفیر فرهنگی بازتاب آداب و رسوم، باورهای فولکلور، پوشش در جغرافیاهای مختلف در پهنه گسترده کره زمین هستند.
مؤلف کتاب فرهنگ عروسک های آئینی و سنتی ایران اظهار داشت: زمانی که انسان در پی متر و میزان و در جست وجوی دست یافتن به راز آفرینش و کشف نسبت میان خالق و مخلوق بود، اهتمام کرد با ساخت پیکرک ها که نیای عروسک های امروزین هستند به چگونگی خلقت برسد. پس عروسک ها در ابتدا در آئین های مذهبی حضور داشتند، سپس به دنیای کودکان راه پیدا کردند و بازیچه شدند و موجودی دوست داشتنی و قابل اعتماد که هم شنونده رازهای کودکان بود و هم پروازدهنده خیالات، آمال و آرزوهای دوران معصومیت کودکی و دیر زمانی است که گهواره ها و آغوش کودکان را ترک کرده و در صحنه های نمایشی استعاره و نمادی از زندگی آدمیان هستند و چه نیکو سروده حضرت خیام در رباعی تأمل بر انگیزش:
ما لعبتکانیم و فلک لعبت باز / از روی حقیقتی نه از روی مجاز
بازیچه همی نماییم بر نطع وجود / افتیم به صندوق عدم یک یک باز
عظیم پور افزود: فضای امنی که این موجود رازآمیز برای کودکان در بازی های کودکانه به وجود می آورد و تأثیر شگفت انگیزش روی صحنه های نمایشی از او شخصیتی ساخته که همراز کودکی و همدم بزرگسالی است و در مراحل مختلف تولد، زندگی و مرگ در زندگی آدمی به ایفای نقش پرداخته است. او الگوی مثال زدنی و نماد انواع حالات و احوالات بشری است.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حضور قدرتمند عروسک ها در خانه ها، موزه ها، صحنه های تئاتری، در تظاهرات سیاسی و اجتماعی، در آموزش و درمانگری و حتی سرگرمی بر کسی پوشیده نیست، اظهار داشت: در ایران هم عروسک ها اشیای رازآمیزی بودند و امروز دارای کارکردهای فرهنگی مختلفی هستند. در آیین ها نقش میانجی دارند، در بازی های کودکانه شعبده بازند و در نقش های تئاتری با اقتدار ظاهر می شوند و هر آنچه را که آدمیان نمی توانند بر زبان بیاورند یا انجام دهند قهرمانانه در لباس هزل و هجو به نمایش می گذارند. به یاد بیاوریم عروسک محبوب «مبارک» را در خیمه شب بازی ایرانی که منتقدی است برای تمام دوران و همیشه زبان حال آدمیان است و به نمایندگی از آنها در درون خیمه نقد می کند و روشنگرانه می تازد به هر ناعدالتی.
او با اشاره به اینکه تعداد بیشماری از پیکره های یافت شده از حفاری های مختلف در ایران زنانه هستند که اشاره ای به نماد باروری و زایش است و بیشتر جنبه آئینی و مذهبی دارند، اضافه کرد: بیشتر بلاگردان ها و نیز آرزوسازان عروسکی نیز در شکل «آروس» و همین طور با ماهیتی زنانه هستند که مقام زنانگی را در محافظت، زایش و باروری تداعی می کنند.
این استاد دانشگاه بیان کرد: بنظر می رسد شکل گیری این پیکره ها در دوران مادرسالاری است و به همین خاطر هم اغلب عروسک بازیچه های ایرانی شکل و شمایلی زنانه دارند که اطلاق نام هایی از قبیل دخترکان کوچک و آروس های کوچک همچون "دُختُولوک"، "دوتوک"، "دُهتُولوک" و "گلین بالا" تأییدی بر این ادعاست. اروسک ها در آرامش هستند و راز نگه دار، سفیر صلح هستند و شادی ساز و خیال ساز هستند و معصوم و به سخن آخر همچون آیین های تصویر پر از اعوجاج بشریت را به خودش می تابانند، پس هر جا با آنها رو برو می شوید با احترام و به چشم و گوش جان آنها را ببینید و بشنوید.
احمد محیط طباطبایی ـ رئیس ایکوم ایران (کمیته ملی موزه ها) ـ در سخنانی اظهار داشت: معرف هر شهری حوزه فرهنگ آنست و شهر اوز با شروع به کار سه موزه توانسته خود در سطح ملی معرفی نماید. شاخص توسعه یافتگی در هر دیاری کمیت و کیفیت موزه های آنست و شهر اوز با سه موزه در توانسته برای خود یک برند ملی بوجود آورد.
او همین طور بیان کرد: بهترین جایی که می توانیم فرهنگ انسان ها را معرفی نماییم موزه هاست و این مکان نماد دقیقی از وضعیت فکری و زندگی مردم آن جامعه دارد.
طباطبایی افزود: امروزه نزدیکی و دوری شهرها بر طبق مسافت نیست، بلکه برمبنای شناخت افراد از شهرهاست و موزه دراین زمینه نقش دارد. اوز نیز با این اقدامات اسم خودرا در فرهنگ کشور ماندگار کرده است.
رئیس ایکوم همین طور اظهار داشت: عروسک ها پدیده خاص فرهنگی هستند که خاصیت آنها مدل سازی زندگی است، حتی فرهنگ شفاهی و ذهنی ما را نیز می توانند نمایندگی کنند. موزه عروسک ها فضای مناسبی برای تعامل و گفت و گو فراهم می کنند.
فوزیه خضری ـ مدیر موزه عروسک های اوز ـ نیز از روند آشنایی خود با عروسک ها گفت و اینکه چگونه در یک دهه با دیدن موزه عروسک های ملل، کمک خانواده و مدیران میراث فرهنگی توانسته این موزه را راه اندازی کند.
خضری با اشاره به پیام عروسک ها برای طیف های مختلف مردم بیان کرد: با مطالعه درباره عروسک های ایران و ملل مختلف به این نتیجه رسیدم که هر عروسک آنقدر خاصیت منحصر بفردی دارد که خودش یک تنه می تواند نماد فرهنگ و پیام آور صلح باشد.
انسیه گلابی ـ بخشدار اوز ـ نیز عروسک ها را نماد تنوع فرهنگی اقوام مختلف دانست و اظهار داشت: امیدوار هستم با راه اندازی موزه عروسک های اوز این عجله جهانی برای مدرنیته شدن و یکسان سازی کمتر شود.
او از خاصیت های فرهنگی اوز و رتبه های موزه فرهنگ شناسی اوز سخن گفت و و اضافه کرد: موزه عروسک ها می تواند نوجوانان و خانواده ها را با فرهنگ ایران و ملل آشنا کند و از بنیانگذاران موزه و میهمانان سپاسگزاری کرد.
مهدی نجفی ـ مدیر موزه های استان فارس ـ نیز تنوع و تعداد موزه ها را نشان توسعه پایدار دانست و با اشاره به اینکه عروسک ها در دور ساسانی به داد حیوانات رسیدند، اظهار داشت: آن زمان در بعضی مراسم ها، اسب ها را قربانی می کردند، اما خیلی از انسان های نواندیش با طراحی پیکرک اسب توانستند این حیوان را نجات دهند.
رئیس موزه های استان فارس خودرا حامی بخش خصوصی در راه اندازی موزه و موزه داری دانست و اظهار نمود: در ۱۰ سال اخیر ۲۵ مجموعه دار خصوصی مجوز گرفته اند و چهل هزار اثر این مجموعه دارها ثبت شده است.
شریف تجاری ـ مدیر موزه مردم شناسی اوز ـ با اشاره به اهداء سه کتاب خطی به این موزه، درباره این آثار توضیح داد: کتاب روضه الاحباب تاریخ صدر اسلام که ۴۳۰ سال پیش نوشته شده و توسط شیخ عبدالقادر فقیهی به موزه مردم شناسی اهداء شد. کتاب دیگر از تائب اوزی است که به همت شیخ عبدالقادر فقیهی و با پیگیری عنایت الله نامور اهدا شد و کتاب یوسف و زلیخا عبدالرحمن جامی، با خط عبدالغفور، فرزند محمد امین بلغانی توسط ثریا شریف زاده به این موزه اهداء شد. عبدالله مرادی نیز اشیائی با قدمت سه هزار سال شامل نیزه، تبر، خنجر و گدازه اهدا کرده است. البته همه این کتاب ها و اشیاء باید مرمت شوند.
مدیر موزه مردم شناسی اوز افزود: در جنوب فارس تنها شهری که دارای سه موزه است، «اوز» است. موزه علاوه بر کار فرهنگی می تواند گردشگر به شهر بیاورد و شهر به مرکز تحقیقاتی و درآمدزایی نیز تبدیل گردد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب