آرامگاه صائب از باغ مقبره صفوی تا خانه ابدی استاد فرشچیان
بن ایر: آرامگاه صائب تبریزی این یادمان فرهنگی با طراحی ایرانی و باغ آرایی سنتی، حالا با خاکسپاری استاد فرشچیان هویت جدیدی می یابد؛ نقطه تلاقی دو میراث بزرگ ایرانی.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها-کوروش دیباج: آرامگاه صائب تبریزی، شاعر پرآوازه قرن یازدهم هجری، یکی از شاخص ترین نمونه های باغ مقبره های ایرانی است که در دهه ۱۳۳۰ بازسازی شد و از آن زمان تا حالا بعنوان یکی از قطب های ادبی و فرهنگی اصفهان شناخته می شود. این مکان، نه تنها با طراحی و معماری خاص خود یادگار ارزشمندی از سنت های ایرانی و اصفهانی است بلکه در گذر زمان به پاتوقی برای علاقمندان شعر، ادب و هنر تبدیل گشته است. تصویر وصیت نامه استاد فرشچیان
اکنون با تصمیم خانواده استاد محمود فرشچیان و به وصیت شخص ایشان، مقرر است روز دوشنبه ۲۷ مردادماه پیکر این هنرمند بزرگ در بخش غربی آرامگاه، پایین پله های مقبره صائب، به خاک سپرده شود. انتخاب چنین مکانی، بار دیگر توجه ها را به خصوصیت های هنری و معماری این آرامگاه جلب کرده و آنرا در مرکز توجه افکار عمومی قرار داده است.
در همین زمینه، سه کارشناس برجسته معماری، هنر و فرهنگ در گفتگو با گزارشگر مهر به بررسی ابعاد مختلف آرامگاه صائب پرداخته اند تا برای مخاطبانی که شاید کمتر با این بنا آشنا باشند، تصویر روشنی از ارزش های نهفته در آن ارائه شود.
باغ مقبره ای ایرانی در دل اصفهان
حمیدرضا سروش، دکترای معماری و مدرس دانشگاه در تحلیل خود آرامگاه صائب را نمونه ای از بازآفرینی سنت های کهن معماری ایرانی در دوران معاصر می داند. او باور دارد این مکان با الهام از باغ مقبره های کلاسیک مانند باغ تخت شیراز یا باغ دلگشا طراحی شده و پیوند عمیقی میان طبیعت و سکونتگاه ابدی شاعر برقرار می کند. به قول او، حضور باغ و درختان کهنسال در اطراف بنا نه تنها به زیبایی محیط افزوده بلکه آرامشی عرفانی و شاعرانه در ذهن بازدیدکنندگان بوجود می آورد.
وی تاکید می کند: فرم ایوان و طاق نماهای آرامگاه با سادگی و تناسب خاصی طراحی شده است. انتخاب سنگ سفید در نمای اصلی، بهمراه کاشی کاری های محدود فیروزه ای، سبب شده تا هویت اصفهانی بنا به بهترین شکل ممکن نمایان شود. این ترکیب رنگ و مصالح، نه تنها مبین ذوق معماران بازساز دهه ۱۳۳۰ است بلکه ریشه های آن در معماری صفوی هم به وضوح دیده می شود.
سروش می افزاید: آرامگاه صائب برخلاف مقبره هایی چون حافظ یا سعدی که با شکوه و عظمت بیشتری طراحی شده اند، در عین سادگی جذابیت دارد. این انتخاب آگاهانه بوده است با مضامین زهد، عرفان و معنویت در اشعار صائب همخوانی داشته باشد. در حقیقت، ساختار آرامگاه بر مینای فلسفه ای استوار است که زیبایی را در آرامش و تعادل می جوید نه در نمایش تجمل.
وی تاکید می کند: خاک سپاری استاد فرشچیان در این مکان، پیوندی تازه میان دو میراث ارزشمند، یعنی شعر و هنر ایرانی برقرار خواهد نمود. انتخاب بخش غربی آرامگاه برای تدفین، به لحاظ جانمایی هم بطورکامل هوشمندانه است چونکه هم پیوند بصری با بنای اصلی دارد و هم فضایی مستقل برای یادبود هنرمند فراهم می سازد.
آرامگاه صائب به مثابه گالری از خوشنویسی و هنر ایرانی
فرزانه شریعتی، پژوهشگر هنرهای سنتی آرامگاه صائب را نه تنها یک یادمان معماری بلکه یک نمایشگاه دائمی از هنرهای سنتی ایران می داند. به باور او، مهم ترین جنبه هنری آرامگاه کتیبه ها و اشعاری است که با خط نستعلیق بر سنگ مزار و بخش های ایوان حک شده اند. این خوشنویسی ها، هم بازتاب زیبایی بصری دارند و هم پیام عرفانی و ادبی شاعر را به نسل های بعد منتقل می کنند.
وی توضیح می دهد: ترکیب کاشی کاری فیروزه ای با خطوط سیاه و سفید نستعلیق، فضایی هنری خلق کرده است که بازدیدکننده ناخودآگاه خویش را در یک گالری روباز حس می کند. این جلوه ها، هویت ایرانی را زنده نگه می دارند و نشان می دهند که چطور در معماری معاصر هم می توان سنت های اصیل را بازآفرینی کرد.
شریعتی همین طور به باغ اطراف آرامگاه اشاره می کند و می گوید: حضور مسیرهای سنگ فرش و درختان بلند، یادآور نقشه های سنتی باغ ایرانی است. در این بین، طراحی پله ها و ایوان به شکلی است که حس ورود از فضای خاکی به دنیای معنوی را القا می کند. چنین فضاسازی ای بالاتر از آنکه جنبه کاربردی داشته باشد، حامل پیام های نمادین و معنوی است.
وی در ادامه خاطرنشان می کند: دفن استاد محمود فرشچیان در کنار صائب، فرصتی است برای تاکید باردیگر بر پیوند میان شعر، خوشنویسی و نگارگری. همان گونه که صائب با کلمات تصویری شاعرانه خلق کرد، فرشچیان هم با قلم موجهانی تصویری و عرفانی آفرید. این همجواری می تواند آرامگاه صائب را به مقصدی تازه برای علاقمندان به هنرهای ایرانی بدل سازد.
میراث فرهنگی صائب و انتخابی نمادین برای وداع با فرشچیان
ناصر کیانی، پژوهشگر فرهنگ و تمدن ایرانی آرامگاه صائب را یکی از مهم ترین نمادهای فرهنگی اصفهان معرفی می کند. او می گوید که این بنا تنها یک مکان تدفین نیست بلکه به تدریج به بخشی از حافظه جمعی مردم اصفهان و حتی ایران تبدیل گشته است. درنظر او، صائب بعنوان شاعری که در عصر صفوی زندگی کرد، نماینده بخشی از هویت ادبی و عرفانی ایران است و آرامگاه او نمادی از پاسداشت این هویت.
وی معتقد است: انتخاب آرامگاه صائب برای تدفین استاد فرشچیان، بار معنایی بسیار دارد. این اقدام، نوعی هم نشینی تاریخی میان دو چهره برجسته است: یکی شاعر بزرگ قرن یازدهم و دیگری نگارگر پرآوازه قرن چهاردهم. هر دو، به شیوه خود، جهانی از معنا و زیبایی آفریدند و هر دو، میراثی ماندگار برای فرهنگ ایرانی بر جای گذاشتند.
کیانی همین طور به جنبه اجتماعی این انتخاب اشاره می کند و می گوید: آرامگاه صائب به سبب موقعیت شهری اش، همیشه مورد توجه مردم بوده است. دفن استاد فرشچیان در این مکان، توجه بیشتری به این محوطه جلب خواهد نمود و می تواند سبب رونق گردشگری فرهنگی در اصفهان شود. این مساله نه تنها پاسداشت یاد هنرمند است بلکه تقویت کننده جایگاه فرهنگی شهر هم خواهد بود.
وی یادآور می شود: آرامگاه صائب حالا به مکانی دوچندان پرارزش بدل خواهد شد. مکانی که نه فقط شعر و عرفان، بلکه نگارگری و هنرهای تجسمی ایران هم در آن تجلی یافته است. این همجواری، پیامی روشن به آیندگان می دهد: فرهنگ ایرانی مجموعه ای از پیوندهای زنده میان شعر، هنر و معنویت است.
تبدیل آرامگاه صائب به صائبیه اصفهان
با توجه به این که آرامگاه صائب در منطقه یک شهرداری قرار دارد، علی رضی زاده، شهردار این منطقه در گفتگو با گزارشگر مهر می گوید: اساسا وجود فرهیخته و بزرگی چون استاد فرشچیان می تواند شاخصهای اصفهان را در زمینه های هنری ارتقا دهد. این مکان به زیارتگاه اهل هنر تبدیل خواهد شد. باتوجه به خاک سپاری ایشان در این محل، برنامه هایی برای بزرگداشت و پاسداشت این استاد بزرگ در ایام آینده پیشبینی شده است.
وی ادامه می دهد: بنا داریم محل مقبره صائب را به صائبیه اصفهان تبدیل نماییم تا همچون حافظیه شیراز، مکانی شاخص برای اهل فرهنگ و هنر ایجاد شود. این مکان جایگاه ویژه ای برای استاد فرشچیان خواهد داشت و در آینده به محلی برای برگزاری نشست های تخصصی هنرمندان تبدیل می شود. طرح های ویژه و خلاقانه ای برای این فضا درنظر گرفته شده است و از تمام دستگاه ها و هنرمندان دعوت می نماییم در این راه همراهی کنند.
شهردار منطقه یک اصفهان تصریح می کند: محل دقیق خاک سپاری استاد فرشچیان در پایین پله های آرامگاه صائب و در قسمت فضای سبز این مجموعه جانمایی شده است. خود استاد فرشچیان پیشتر در این محل حضور یافته و آنرا برای آرامگاه ابدی خود برگزیده بودند. حتی طرح نماد محل دفن هم توسط خود ایشان طراحی شده است.
وی می افزاید: امیدواریم با هماهنگی های انجام شده میان استانداری و شهرداری اصفهان، این مکان به زیارتگاهی شایسته برای اهل هنر تبدیل گردد. پاکسازی بخش فضای سبز پایین پله های آرامگاه صائب انجام شده و این محل در آینده با طرح نمادین طراحی شده توسط استاد، به نقطه ای فرهنگی و هنری برای شهر اصفهان بدل خواهد شد.
از اشعار صائب تا قلم موی فرشچیان
آرامگاه صائب تبریزی در اصفهان، بالاتر از یک مقبره ساده است؛ این بنا گواهی از پیوند معماری ایرانی، هنر خوشنویسی و باغ آرایی سنتی است. با تصمیم خانواده استاد محمود فرشچیان برای دفن وی در این مکان، آرامگاه صائب وارد فصلی تازه از حیات فرهنگی خود می شود. حالا این فضا نه فقط مامن شعر صائب بلکه مأوای نگارگری فرشچیان هم خواهد بود؛ تلاقی دو جریان هنری که در نهایت یک پیام واحد دارند: جاودانگی فرهنگ و هنر ایران.
حرف آخر اینکه انتخاب چنین مکانی، بار دیگر توجه ها را به خصوصیت های هنری و معماری این آرامگاه جلب کرده و آن را در مرکز توجه افکار عمومی قرار داده است. او باور دارد این مکان با الهام از باغ مقبره های کلاسیک مانند باغ تخت شیراز یا باغ دلگشا طراحی شده و پیوند عمیقی میان طبیعت و سکونتگاه ابدی شاعر برقرار می کند. همان گونه که صائب با کلمات تصویری شاعرانه خلق کرد، فرشچیان هم با قلم موجهانی تصویری و عرفانی آفرید.
منبع: bonair.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب