سراجی:
گردشگری باید فراتر از رشد کمی حرکت نماید
به گزارش بن ایر، یک استاد دانشگاه همزمان با روز جهانی گردشگری نوشت: شعار گردشگری و تحول پایدار پیامی روشن دارد: گردشگری باید فراتر از رشد کمی حرکت نماید و به موتور تغییر مثبت در جامعه و محیط بدل شود.
به گزارش بن ایر به نقل از مهر، امین سراجی از اساتید دانشگاه و کارشناس گردشگری در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده نوشته است: سال جاری شعار روز جهانی گردشگری ۲۰۲۵ از جانب سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) با عنوان «گردشگری و تحول پایدار» ( Tourism and Sustainable Transformation) اعلام شده است. این شعار تاکید دارد که گردشگری صرفا یک صنعت خدماتی یا اقتصادی نیست، بلکه می تواند به عنوان یک نیروی محرک برای تحول پایدار در جوامع، اقتصاد و محیط زیست عمل کند. اما چرا سازمان جهانی گردشگری روی تحول پایدار تأکید دارد؟ چون جهان امروز در مقابل چالش هایی مانند تغییرات اقلیمی، بحران های زیست محیطی و فشارهای اجتماعی قرار دارد و گردشگری باید از شکل سنتی و مصرف گرایانه فاصله بگیرد و به مدلی نوین، مسئولانه و آینده نگر تبدیل گردد همینطور تحول واقعی تنها با سرمایه گذاری هوشمند، سیاستهای سبز و دفاع از جوامع محلی امکانپذیر است. در حقیقت این شعار یادآوری می کند که گسترش زیرساخت های گردشگری باید هماهنگ با اهداف توسعه پایدار باشد، میراث فرهنگی و طبیعی باید در کانون برنامه ریزی های گردشگری قرار گیر و فناوری و نوآوری می توانند به شفافیت، مدیریت بهتر منابع و کاهش اثرات منفی گردشگری کمک کنند. UNWTO با انتخاب «گردشگری و تحول پایدار» بر این نکته پافشاری دارد که گردشگری اگر درست هدایت شود، نه فقط عامل رشد اقتصادی خواهد بود، بلکه می تواند چاره هایی پایدار برای چالشهای جهانی ارائه نماید. این شعار دعوتی است برای دولت ها، بخش خصوصی و جامعه مدنی با هم برای آینده ای پایدارتر گام بردارند. شعار «گردشگری و تحول پایدار» فرصتی فراهم نموده تا باردیگر نقش این صنعت در توسعه جهانی مرور شود. این شعار نشان میدهد آینده گردشگری در ترکیب دو عنصر کلیدی رقم خواهد خورد: نوآوری و پایداری. دبیرکل سازمان جهانی گردشگری، زوراب پولولیکاشویلی، در پیام رسمی خود تاکید کرد که نباید تنها به آمار و نمودارهای رشد توجه کرد، بلکه باید اثر واقعی گردشگری بر جوامع و محیط زیست سنجیده شود. او خواهان پذیرش ایده های تازه، شنیدن صداهای جدید و سرمایه گذاری بر پایه ارزش ها و آموزش نسل جوان شد. در نگاه نخست، دو واژه «تحول» و «پایداری» در تضاد به نظر می رسند: تحول یعنی تغییر و دگرگونی، و پایداری یعنی ثبات و تداوم. اما شعار ۲۰۲۵ نشان میدهد که می توان گردشگری را به شکلی طراحی کرد که همزمان متحول و پایدار باشد؛ یعنی تغییرات خلاقانه ای رخ دهد، اما این تغییرات در قالب اصول زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی قرار گیرند.
سه بُعد گردشگری پایدار
سازمان ملل سه بعد برای گردشگری پایدار تعریف کرده است: زیست محیطی: صیانت از منابع طبیعی و تنوع زیستی. اقتصادی: ایجاد اشتغال، کاهش فقر و توزیع عادلانه منافع. اجتماعی فرهنگی: پاسداشت فرهنگ و اصالت جوامع میزبان و تقویت تفاهم میان فرهنگی. ترکیب این سه بُعد می تواند زمینه تحول پایدار را فراهم آورد. فراتر از رشد کمی تا سالیان اخیر، موفقیت گردشگری بیشتر با اعداد سنجیده می شد: تعداد گردشگران، میزان درآمد و سهم در GDP. اما پیام سال ۲۰۲۵ تاکید دارد که رشد صرف کافی نیست. زیرساخت ها باید بدون صدمه به محیط توسعه یابند، تجربه سفر باید نوآورانه اما با احترام به فرهنگ محلی طراحی شود، و عدالت اجتماعی باید در کنار رشد اقتصادی دنبال شود.
محورهای کلیدی تحول پایدار
تعدادی از عناصر اساسی برای تحقق تحول پایدار در گردشگری عبارت اند از: حکمرانی انسان محور با محوریت آموزش جوانان و زنان. نوآوری و کارآفرینی مسئولانه در استارتاپ ها و کسب وکارهای محلی. سرمایه گذاری سبز در زیرساخت ها و کاهش کربن. گردشگری اجتماع محور برای پیشگیری از نشت درآمد و تضمین سهم جوامع میزبان. گردشگری بازآفرین که علاوه بر کاهش آسیب، به احیای محیط و عدالت اجتماعی کمک نماید. خوراک گردی و بوم غذا به عنوان روایت فرهنگی و جاذبه گردشگری. گردشگری داخلی برای ایجاد تعادل و کاهش فشار بر مقاصد پرگردشگر.
نقش راهنمایان گردشگری
راهنمایان تور نقشی کلیدی در تحقق تحول پایدار دارند. آنها فراتر از انتقال اطلاعات، مفسران فرهنگ و محیط اند. آموزش گردشگران در رابطه با رفتار مسئولانه، هدایت خریدها بسمت محصولات محلی، مدیریت رفتار در طبیعت و ایجاد فرصت های تعامل فرهنگی اصیل همچون وظایفی است که آنها را به محور اصلی این تحول بدل می کند.
نگهداشت درآمد در جوامع میزبان
یکی از چالش های مهم گردشگری، «نشت درآمد» است؛ یعنی سود سفرها به جای مردم محلی، به شرکت های بزرگ می رسد. مدلهای اجتماع محور شامل اقامتگاه های بوم گردی، فروش مستقیم صنایع دستی و ساز و کار های سهم بری از عوارض ورودی می توانند این مشکل را کاهش دهند.
پیوند گردشگران و میزبانان
تحول پایدار نیازمند روابطی اصیل بین گردشگران و جوامع میزبان است. تجربه های معنادار در کارگاه های آشپزی یا صنایع دستی، اقامت در خانه های محلی، جشنواره ها و آئین های فرهنگی سبب درک متقابل و احترام متقابل می شوند.
فرصت ها و چالش های ایران
ایران ظرفیتهای گسترده ای برای تحقق تحول پایدار دارد: تنوع اقلیمی، میراث تاریخی، صنایع دستی و خوراک محلی. در عین حال، چالش هایی چون نبود معیارهای ملی پایداری، ضعف آموزش راهنمایان، فقدان داده های دقیق برای پایش اثرات گردشگری، و ناهماهنگی میان نهادهای مختلف همچنان پابرجا است. راهکارهایی چون تقویت گردشگری داخلی، دیجیتالی سازی فرایندها، توسعه مسیرهای کمتر شناخته شده و ایجاد سازوکارهای شفاف برای سهم بری جوامع میزبان می تواند مسیر ایران را بسمت تحول پایدار هموار سازد. شعار «گردشگری و تحول پایدار» پیامی روشن دارد: گردشگری باید فراتر از رشد کمی حرکت نماید و به موتور تغییر مثبت در جامعه و محیط بدل شود. برای ایران، این شعار فرصتی است با سیاستگذاری هوشمند، دفاع از جوامع محلی و ارتقاء کیفیت خدمات، جایگاه خویش را در نقشه جهانی گردشگری تقویت کند. آینده ای که در آن تحول و پایداری دو روی یک سکه اند و گردشگری به ابزاری برای توسعه پایدار بدل می شود.
به طور خلاصه، اما پیام سال ۲۰۲۵ تأکید دارد که رشد صرف کافی نیست. نوآوری و کارآفرینی مسئولانه در استارتاپ ها و کسب وکارهای محلی. تجربه های معنادار در کارگاه های آشپزی یا صنایع دستی، اقامت در خانه های محلی، جشنواره ها و آیین های فرهنگی سبب درک متقابل و احترام متقابل می شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب