۵۱ سال حضور الواح هخامنشی در امریكا به روایت ارفعی
بن ایر: پس از مدت ها انتشار خبرهای تخریب و بی توجهی نسبت به اموال و آثار تاریخی و هویتی كشور، اعلام این خبر «مخالفت دیوان عالی آمریكا با مصادره الواح هخامنشی» به این مفهوم كه الواح باید به ایران بازگردانده شوند، را می توان یكی از بهترین خبرهای این روزها در حوزه ی فرهنگ و به خصوص میراث فرهنگی دانست.
به گزارش بن ایر به نقل از ایسنا، جدا از همه ی این ها شاید باید اولین تبریك برای این اتفاق را به دكتر عبدالمجید ارفعی گفت، كسی كه حدود ۵۰ سال چه زمانی كه با استادش مطالعه، پژوهش و خوانش روی این آثار را آغاز كرد و چه زمانی كه بعنوان آگاه ایران به دادگاه آمریكا رفت تا گواهی دهد كه الواح هخامنشی وسیله ی تجارت نیستند و به فرهنگ و اداب و رسوم مردم ایران ربط دارند و چه حالا كه تلاش می كند تا نتایج سال ها مطالعاتش از این كتیبه ها را منتشر كند.
و حتما بنابراین است كه نه تنها برخی الواح هخامنشی را فرزندان او می دانند، بلكه خودش هم گل نوشته های هخامنشی را نور چشمی های خود می داند.
عبدالمجید ارفعی، كه از زمان انتشار خبر رد مصادره الواح هخامنشی توسط دیوان عالی امریكا، به قول ی خود به صورت دائم با مسئولان میراث فرهنگی در ارتباط می باشد تا اقدامات بعدی برای رفع مصادره و بازگشت الواح را به ایران انجام دهند، از اتفاقات ۵۱ سال پیش تا امروز با ایسنا گفت وگو می كند.
این پژوهشگر و مترجم زبان های باستانی می گوید: «در سال ۱۹۶۷ بعنوان دانشجو زیر نظر استادم "ریچارد هَلِك " كار خوانش، مطالعه و بررسی از جنبه های گوناگون مانند حقوق كارگرها، راه ها و نام های الواح را آغاز كردم و حدود هشت سال زیر دست استادم كارآموزی كردم تا توانستم دكترای خویش را در این زمینه بگیرم. زمانی كه به ایران آمدم هم با تعداد زیادی كتیبه ی نخوانده روبه رو شدم كه كار مطالعه ی آن ها هم شروع شد.»
او با بیان این نكته كه قرار بود پس از درگذشت "ریچارد هلك"همه ی گل نوشته های هخامنشی منتقل شده به امریكا به ایران برگردانده شود، ادامه می دهد: «اما این اتفاق نیفتاد، چون با آغاز برگرداندن دور نخست این الواح كه با سروصدای رسانه ای همراه بود، یك خانواده ی یهودی از این اتفاق سوءاستفاده كردند و سبب كند شدن روند بازگرداندن این آثار شدند.
در واقع از سال ۱۳۸۴ تا امروز درگیر این مساله شدیم، آن ها ادعایی بی اساس كردند و سبب شدند تا كتیبه ها توقیف شوند و دستور داده شود تا كتیبه ها تا زمان نتیجه نهائی رای دادگاه در دادنشگاه شیكاگو بمانند.»
وی اظهار می كند: «نتیجه رای دو دادگاه اول و دوم به ضرر ایران بود، اما خوشبختانه دادگاه سوم با تلاش های آقای مشكور در وزارت امورخارجه به نفع ایران به آخر رسید و دادگاه چهارم هم به نفع ایران بود، تا این كه آن خانواده نسبت به آخرین رای دادگاه، درخواست استیناف داد و در نهایت هم روز گذشته - چهارشنبه دوم اسفند - رای نهایی به نفع ایران صادر شد.»
مطالعه روی چه تعداد از این الواح انجام شده است؟
ارفعی در پاسخ به این پرسش كه در مدت زمان حضور این الواح در دانشگاه شیكاگو آیا برپایه قرار داد امضاء شده بین ایران و این دانشگاه، همه ی الواح مطالعه شدند، می گوید: «قبل از جنگ جهانی دوم، "جورج كمرون" مدتی روی نوشته های خزانه مطالعه كرد، اما با شروع جنگ جهانی دوم، استاد بزرگ به آلمان بازگشت و "هلك" به سربازی احضار شد، او پس از آخر سربازی تا زمان مرگ یك تنه روی كتیبه ها مطالعه كرد.
اما بطور قطع یك نفر به تنهایی نمی تواند همه ی الواح را مطالعه و بررسی كند، ازاین رو در آن زمان كار عكسبرداری و مستندنگاری از آثار آغاز شد، گرچه ایران درخواست كرده بود آثار به كشور باز گردانده شود اما آن ها این كار را انجام ندادند.»
او ادامه می دهد: «براساس توافق سال ۱۳۱۴ دانشگاه شیكاگو با دولت ایران، این دانشگاه باید دو نسخه از نتیجه هر مطالعه و كاری را كه روی آثار انجام می داد، در اختیار ایران قرار دهد، اما متاسفانه به دلیل برخی مسائل در چند سال اخیر آن ها حاضر به انجام این كار نشدند.»
ارفعی كه در سال ۱۳۹۴ «جایزه سرو ایرانی» را به پاس یك عمر كوشش در راه میراث فرهنگی و به خصوص خوانش این الواح گرفته است؛ همینطور در مورد اولین اقداماتی كه باید پس از بازگشت الواح به ایران صورت گیرد، می گوید: «در حال حاضر فقط آگاه شده ایم كه دادگاه مصادره ی الواح را رد كرده است، هنوز هیچ چیز دیگری در این زمینه منتشر نشده است، با عنایت به تفاوت ساعت و شبانه روز در ایران و امریكا، نخست باید این اعلام رای به وكلای دو طرف ابلاغ شود و با اطلاع از مفاد جزئی تر این حكم، پیگیری ها برای بازگرداندن آثار صورت گیرد.
بنابراین با صادر شدن رای نهایی و از توقیف درآمدن كتیبه ها، باید به سرعت و از هر طریق چند نفر آشنا به الواح به دانشگاه شیكاگو رفته و پس از شمارش و مستندنگاری و بسته بندی كردن آثار، آن ها را به ایران برگردانیم.
معتقدم باید در این كار سرعت در اصل باشد، تا آن ها از هر اتفاق احتمالی دیگری مصون باشند.»
ارفعی دو بار الواح هخامنشی را دیده است
شاید بتوان عبدالمجید ارفعی را یكی از معدود افراد ایرانی دانست كه پس از انتقال الواح هخامنشی به ایران، موفق به دیدن این آثار در دانشگاه شیكاگو شده است، وی در این زمینه هم به ایسنا می گوید: «یك بار كه برای عكاسی از كتاب«گل نبشته های باروی تخت جمشید» -یكی دو ماه گذشته چاپ و توزیع شد- به شیكاگو رفتم موفق به دیدن الواح شدم.
در گذشته هم یك بار بعنوان گواه دولت ایران در دادگاه امریكا حاضر شدم تا گواهی دهم كه این كتیبه ها اصلا تجاری نیستند، در آن زمان هم الواح را دیدم.»
او تاكید می كند: «در آن زمان در دادگاه اعلام كردم همه اقدامات ایران و دانشگاه شیكاگو در مورد این الواح، فرهنگی است همان گونه كه در دولت وقت و در زمان انتقال كتیبه ها به شیكاگو، مساله فرهنگی بوده و تلاش می كردیم تا با تاریخ و زبان خود آشنا شویم و دانشمندان دیگر كشورها هم از این گل نوشته ها بهره ببرند.»
حفاظت و مطالعه الواح هخامنشی قدم اول پس از بازگشت به ایران
با بازگشت الواح شیكاگو به ایران، چه سرنوشتی در انتظار آن هاست؟ ارفعی در این زمینه هم بیان می كند: «زمانی كه آثار به ایران وارد شدند، اولین كارمان این است كه جای خوبی برای آن در نظر بگیریم تا از آن ها محافظت گردد، از جانب دیگر همه ی الواح چه سالم و چه ناقص باید با شماره های خود ثبت دفتری شوند و حتی در صورت امكان در كوره پخته شوند.
از سوی دیگر به صورت همزمان اگر مسئولان دانشگاه شیكاگو كمك كنند و مستندنگاری ها انجام شده از الواح را در اختیار ایران قرار دهند، ایران قطعات و الواحی كه مستندنگاری نشده اند را بررسی كند.
همچنین به كمك بعضی از شاگردانی كه تا كنون تربیت كرده ام، آغاز به خواندن الواح نماییم تا این كتیبه ها به صورت كامل خوانده شوند و آگاهی بیشتری از آن ها به دست آوریم.»
چه تعداد گل نوشته دراختیار دانشگاه شیكاگوست؟
ارفعی همینطور در مورد تعداد گل نوشته های باقی مانده در دنشگاه شیكاگو از زمان مصادره ی آن ها توضیح می دهد: «حدود ۱۵۰ گل نوشته ی نوشته شده به همراه تعداد زیادی از قطعاتی كه فقط نقش مهر دارند همینطور تعداد زیادی خرده ریز از این الواح بین سال های ۱۳۲۷ تا ۱۳۳۱ به ایران برگشت داده شدند.
در سال ۱۳۸۴ هم ۳۰۰ گل نوشته و قطعاتی كه توسط شادروان ریچاردهَلِك خوانده شده بودند، به ایران برگشت، بعد از آن این الواح مصادره شدند. برخی قطعات سفالی برگشت داده شده در سال ۱۳۹۴ كه متعلق به محوطه چغامیش بود را هم جزو این الواح می دانند، اما آن آثار جزو الواح تخت جمشید نبودند، بلكه بیشتر قطعات سفالی بودند كه برپایه قرارداد الجزایر به ایران برگشتند.»
او با بیان این كه تعداد دقیق الواح باقی مانده در دانشگاه شیكاگو را نمی داند، ادامه می دهد: «تعداد زیادی خرده ریز شماره نشده و تعداد زیادی قطعات شماره گذاری شده وجود دارد كه در اولین قدم برپایه تعداد جعبه ها در آن زمان، كه دو هزار و ۳۵۳ جعبه ی مقوایی بوده اند، آن ها باید دسته بندی شوند.
در هر جعبه تعداد آن قطعات نوشته شده بود، مثلا در یك جعبه ۲۰ عدد و در جعبه ی دیگری پنج قطعه لوح یا گل نوشته قرار داشت كه باید هر كدام را به صورت تك تك با دو هزار و ۳۵۳ جعبه مطابقت داد، به نظر می رسد چیزی بین ۱۲ تا ۱۴ هزار لوح و موارد دیگر آن ها شماره گذاری می شوند.»
وی بیان می كند: «بقیه ی الواح خرده ریزهایی هستند كه شماره رسمی در دانشگاه شیكاگو به آن ها داده نشده است، یعنی شماره ای كه از نظر علمی بخواهند بعدا روی آن كاری كنند. ازاین رو باید آن قطعات هم جزو خرده ریزها حساب شوند و بررسی كرد در چه حدی هستند و آیا می توان آنها را به یك كتیبه های بزرگتر وصل كرد یا كارشناسان خبره در وصالی آثار تاریخی قطعات كتیبه هایی كه جدا شده اند را به یكدیگر بچسبانند.»
نتایج مطالعات ارفعی روی الواح هخامنشی
ارفعی الواح هخامنشی را نور چشم های خود می داند كه حدود ۵۰ سال است با روش های مختلف درگیر آن هاست و با تبریك به مسئولان میراث فرهنگی و وزارت امورخارجه برای جواب گرفتن پیگیری هایشان، می گوید: «منتظربودم تا دانشگاه شیكاگو برای انتشار جلد دوم كتابم كه ادامه ی ترجمه ی الواح است، تصاویر درخواستی ام را در اختیارم قرار دهند، اما هنوز این كار را نكرده اند.
خوشحالم كه خودمان می توانیم با برگرداندن این آثار تاریخی و پرارزش به سرعت از آن ها مستندنگاری كرده و آثار را چاپ نماییم.
همچنین جلد سوم كتاب هم هم به سرعت در حال چاپ است و دیگر منت آمریكایی ها را برای این آثار نمی كشیم.»
گفت وگو: سمیه ایمانیان خبرنگار ایسنا.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب