پیگیری مهر؛
مرمت 10 درصد بادگیرهای بافت تاریخی یزد
یزد، شهر بادگیرهاست و هزاران بادگیر در بافت تاریخی یزد وجود دارد که شناسنامه دار نشده اند در حالیکه پایش مستمر بادگیرهای موجود و نظارت بر مرمت امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
خبرگزاری مهر – گروه استان ها: شهر یزد با بادگیرهای برافراشته به آسمان که خنکای نسیم را از آسمان آبی به زمین تفتیده و سوزان می رسانند، شهر بادگیرها نامیده شده اما این زیبایی ها با این که از گذشته ها بجا مانده اند و بخشی از بافت ثبت شده جهانی به شمار می روند، امروز دستخوش خطراتی هستند که امکان دارد آنها را به ورطه نابودی و فراموشی بسپارد.
شهر بادگیرها با همه زیبایی هایش تنها چند بادگیر چشم گیر و مرمت شده زیبا و شاخص دارد و بقیه بادگیرها که در خیلی از خانه های شاخص بافت تاریخی یزد وجود دارند یا مرمت نشده اند، یا مرمت ها اصولی نبوده و یا درحال تخریب هستند.
به طور قطع بودجه های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد کفاف مرمت این همه بنای تاریخی همچون بادگیرها که از اجزای مهم بافت تاریخی یزد محسوب می شوند را ندارد و عدم حمایت مالی از مالکان بناهای دارای بادگیر و کارهای غیراصولی کارایی این زیبایی کویر را زیر سوال برده و عمر آنرا کوتاه خواهد نمود.
کویر است و معماری خشت و گلی، کویر است و کوچه پس کوچه های آشتی کنان، کویر است و دیوارهای بلند سر به آسمان کشیده، کویر است و ساباط سایه انداز، کویر است و بادگیرهای قد به فلک کشیده.....
آمار مشخصی از بادگیرهای یزد در دست نیست
معماری کویری مجموعه ای منسجم از سازه های متمایز با کاربری های مرتبط و کاربردی است که همه آنها از اهمیت زیادی برخوردارست اما شاخصه معماری کویر باتوجه به شرایط اقلیمی، فناوری بادگیر است که معماران سنتی آنرا اجرا کرده و روزهای داغ و آتشین کویرنشینان را خنک کرده اند.
بادگیرها باید بیشتر از این مورد توجه قرار گیرند، این که آمار مشخصی از تعداد بادگیرهای استان و حتی بافت تاریخی یزد در دست نیست و هیچ یک از آنها هنوز شناسنامه دار نشده اند در حالیکه این بافت در لیست آثار جهانی به ثبت رسیده است، اتفاق ناخوشایندی است.
هر آن امکان دارد بادگیری بنا به علل طبیعی یا غیرطبیعی، با عوامل جوی یا انسانی، تخریب شده و از آسمان یزد حذف شود اما چون تاریخچه و مستندی از آن در دسترس نیست، کسی متوجه نخواهد شد و زمانی که تصاویر هوایی سالهای بعد مشاهده می شود، مانند امروز حسرت می خوریم که چرا تعداد بادگیرها سال به سال کم شده و این کاهش، در تصاویر هوایی محسوس و محسوس تر می شود.
مرمت غیراصولی بلای جان بادگیرهای یزد
شناسایی و شناسنامه دار کردن بادگیرها یک بحث است، اما رویکرد درست و استاندارد برای نگهداری و مرمت آنها یک بحث دیگر؛ متأسفانه بادگیرهای ما یا به درستی شناسایی نشده و به فراموشی سپرده شده اند یا درگیر مرمت های غیراصولی شده اند که سازه را پایدار نمی کند و تنها خشت و گلی است که بر بدنه بادگیر مالیده می شود تا رنگ معماری سنتی به خود بگیرد.
خشت و گل، مصالح کاربردی و اصلی معماری تاریخی یزد شمرده می شود و استفاده از این مصالح باتوجه به اقلیم و شرایط کویری، بهترین تصمیم بوده اما امروز خشت و گل جنبه زینتی به خود گرفته و دیوارهای آجری در بافت تاریخی با رویه ای از این مصالح کاربردی، رنگ می گیرند اما جان ندارند.
بادگیرها هم در این مورد استثنا نیستند و شاهد مرمت های غیراصولی این سازه های زیبای معماری کویر هستیم که این زیبایی بصری و ظاهری سبب می شود به بدنه و ساختار بادگیر توجه نشود و بادگیر از درون تخریب شده و فرو بریزد.
خداحافظی با بادگیرهای غیر اصیل، بدلی و تزئینی
رئیس پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این که در محدوده میراث جهانی شهر تاریخی یزد حدود ۹۰۰ بادگیر در سال ۱۳۳۵ یعنی ۶۵ سال پیش، وجود داشته است، اظهار داشت: بادگیرها از عناصر مهم خط آسمان، سیمای بام و منظر سرزمینی شهر تاریخی یزد هستند.
محسن عباسی هرفته، حفاظت بادگیرها را از مهم ترین وجوه حفظ شهر میراث جهانی یزد دانست و اظهار داشت: امروز سوداگری اقتصادی، کمی دانش کافی در میان برخی سرمایه گذاران و حتی برخی از مشاوران، طراحان و مجریان و در نهایت عدم نظارت کافی از سمت نهادهایی مثل اداره میراث فرهنگی، بزرگترین صدمه ها را به این عنصر پرارزش وارد آورده و سبب شده بادگیرهای غیر اصیل، بدلی، تزئینی و دکوری جایگزین بادگیرهای اصیل بافت شوند. امروز سوداگری اقتصادی، نبود دانش کافی در میان برخی سرمایه گذاران و حتی مشاوران، طراحان و مجریان و نبود نظارت کافی از جانب میراث فرهنگی، بزرگترین صدمه ها را به این عنصر پرارزش وارد آورده و سبب شده بادگیرهای غیر اصیل، بدلی، تزئینی و دکوری جایگزین بادگیرهای اصیل شوند
وی تصریح کرد: یکی از نکات مهمی که در شهر میراث جهانی یزد مهم می باشد، خط آسمان است و یکی از مهم ترین شاخصهای خط آسمان یزد بادگیرها هستند که امیدواریم با مرمت و بازسازی بادگیرهای اصیل به نحوی درست، این خط آسمان تاریخی را باردیگر احیا نماییم و برگردیم.
عباسی هرفته گفت: ما دنبال جنگلی از بادگیرها نیستیم بلکه همان تراکم و نسبتی که در خط آسمان یزد بوده و معقول هم بوده است، اعاده شود.
وی، مهم ترین اقدامات به منظور حفاظت بادگیرهای یزد را آگاهی بخشی، مستندسازی و شناسنامه دار کردن بادگیرها، پایش مستمر بادگیرهای موجود، نظارت بر مرمت و راه اندازی بادگیرها و انجام پژوهش هایی در جهت شناخت و روزآمدی بادگیرهای اصیل یزد دانست.
رئیس پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد با ابراز خرسندی از این که ظرف چهار سال قبل نزدیک به ۹۰ بادگیر در شهر تاریخی یزد بازسازی و مرمت اصولی شده است، گفت: این تعداد تنها ۱۰ درصد بادگیرهای اصیل شهر یزد است و امیدوارم با تقویت این روند، این بخش مهمی از معماری و شهر تاریخی یزد، تقویت شده و غنا پیدا کند.
تلاش برای غنای بادگیرهای یزد
عباسی هرفته افزود: صرفا بادگیرهایی مجوز بازسازی خواهند داشت که در گذشته وجود داشته اند چون که بر مبنای کدهای حفاظت، امکان ساخت بادگیرهای جدید بر روی بناهای تاریخی وجود ندارد.
وی تصریح کرد: ما متولی حفظ اصالت بافت تاریخی هستیم که در همه اجزا و ابعاد بافت تاریخی همچون بادگیرها موضوعیت دارد، بادگیرها علاوه بر این که ساخت و شکل آنها باید اصالت داشته باشد یعنی از مصالح، تکنیک های ساخت، شکل های اصیل ساخته شود واگر با تکنیک های نامناسب و فرم های نامناسب مثلا شبیه سایر استانهای کشور خلاف است.
ضوابط ساخت بادگیرهای جدید
رئیس پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد بیان داشت: اگر خانه ای تاریخی بادگیر نداشته است، امکان ساخت بادگیر در آن نیست چون این خانه تاریخی باید به همان شکل و سیاق و سبک خودش ساخته شود.
به گفته وی، به خانه هایی اجازه ساخت بادگیر داده می شود که شواهدی از وجود بادگیر همچون بازمانده هایی از آن یا تصاویری از گذشته در آن باشد چون که به دنبال بادگیر دکوری و بدلی نیستیم و معتقدیم بادگیر بخشی از سازمان فضای خانه است همانطور که خانه بدون تالار، اجازه ساخت تالار ندارد. به خانه هایی اجازه ساخت بادگیر داده می شود که شواهدی از وجود بادگیر همچون بازمانده هایی از آن یا تصاویری از گذشته در آن باشد چون که به دنبال بادگیر دکوری و بدلی نیستیم و معتقدیم بادگیر بخشی از سازمان فضای خانه است همانطور که خانه بدون تالار، اجازه ساخت تالار ندارد
عباسی اظهار داشت: خانه ای که بادگیر نداشته باشد، اجزای در رابطه با بادگیر را هم ندارد و به لحاظ عملکردی بادگیر یک عنصر تنها نیست بلکه با اجزا و فضاهایی در طبقه همکف و زیرزمین کار می کند. به جهت اینکه اصالت بنا و خط آسمان را حفظ نماییم، بازسازی بادگیرهای تخریب شده و مرمت بادگیرهای درحال تخریب را با جدیت دنبال می نماییم.
امکان ساخت بادگیر در خانه های جدید با معماری سنتی
رئیس پایگاه میراث جهانی شهر تاریخی یزد درباره تمایل به ساخت بادگیرها در ساخت و سازهای جدید در بافت تاریخی یزد گفت: البته که در ساخت و سازهای جدیدی که در بافت تاریخی انجام می شود، اگر کسی در زمین هایی که ساخت و ساز نشده، بخواهد خانه خشتی جدید بسازد می تواند طراحی بادگیر را در سازمان فضایی بنا لحاظ و با طرح مصوب اجرا نماید.
عباسی افزود: بدین سان اساساً خانه جدیدی با مصالح و با ضوابط بافت تاریخی ساخته شود، امکان ساخت بادگیر جدید وجود دارد.
زندگی در خانه هایی با حیاط مرکزی که حوض فیروزه ای را در بین گرفته نوستالوژی همه ماست، خانه ای که تابستان را در تالار آن زیر باد خنک بادگیر و زمستان را در اتاق های چند دری بگذرانیم و با خاطرات خوش ایام قدیم، خاطره بازی نماییم اما خانه ای بدون این اجزا، با شکل ظاهری از بادگیر، نمی تواند اصیل باشد چونکه بادگیر در چنین فضاهایی سازه ای بیش نیست و هیچ کاربردی ندارد پس مرمت بادگیرها وقتی پرارزش خواهد بود که کاربری بادگیر را به آنها بازگردانیم و از جنبه تزئینی آن بکاهیم.
منبع: بن ایر
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب