با برگزاری مراسم شالی نو مالی نو؛
احیای رسم دیرین در شهر تاریخی بسطام
آئین سنتی شالی نو مالی نو با هدف احیای رسوم سنتی نوروزی با رنگ و بوی کمک به نیازمندان اجرا شد.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها: شال نو مال نو می نامندش، تبارک تبارک هم می نامندش کسی تاریخش را نمی داند اما موی سپیدان بسطامی می گویند از دیرباز آنرا به یاد دارند زمانی که کودک بودند آن هم در روزگاری که نوروز، رنگ و بوی زندگی ماشینی امروز را نگرفته بود.
نامش را بالاخره نوروز خوانی شالی نو مالی نو نامیدند و چند سالی هم آنرا بصورت نمادین برگزار کردند اما کرونا آمد و یکباره این رسم قدیمی را در خود بلعید. رسمی که بوی تاریخ می داد و صله رحم همین طور شادباش گفتن عید، محور آن بود و فلسفه اش نیز خبر گرفتن از احوال همسایه ها و مردم شهر بود که بدانند، در این روزهای نزدیک به عید کسی هم به یادشان است.
بیرون کشیدن تاریخ از دل خاطرات
یک کارمند اداره میراث فرهنگی بسطام آنرا باردیگر امسال احیا کرده است کسی که دل در گرو بسطام دارد و می داند که این شهر چه ظرفیت های عظیمی را در دل خود دارد که بیرون کشیدن آنها از لای ورق های کتاب تاریخ، همتی از جنس اهتمام دلسوزانه آقای رضوانی دارد.
چند روز پیش از فصل بهار و روز عید، نوجوانان بسطامی که به طور معمول در سنین ۱۰ تا ۱۶ سالگی داشتند مراسم خاصی را شروع می کنند که به شال نو مال نو یا تبارک و تبارک معروف بود رسمی که بزرگسالان را هم به وجد می آورد.
در این رسم دیرینه که امسال در دو شب پشت سر هم بصورت نمادین در بسطام و حوالی بافت تاریخی این شهر به شکل کارناوال برگزار شد، بچه ها و مردان در گروههای پنج نفری به درب منازل مردم می روند تا فرا رسیدن نوروز را به آنان تبریک بگویند و تبارک تبارک فریاد بزنند و به پیرترها کمک کنند تا رفت و روب حیاط و رف ها و طاقچه را به این نوجوانان بسپارند در ازایش شیرینی و میوه و آجیل دریافت نمایند. کِشته بلبلی (زردآلوی خشک شده) بگیرند و با گردوهایی که رنگ شده یک هفته ای را تا عید خوش باشند.
شعرخوانی در وصف نوروز
مراسم اما با اشعاری در وصف فرا رسیدن عید نوروز شروع می شود و به ویژه آنانی که یک سالی را با هم قهر بوده اند را به همت مردم محل آشتی می دهد تا غبار از دل بزدایند و آشتی کنان شأن با آشتی بهار با شهر بسطام گره بخورد به امید آمدن بهار و سالی نکو…
غبار کینه ها و بخل ها که زدوده شد نوبت «سر از گریبان نو در آوردن» است و بچه ها بمحض این که به درب ورودی هر یک از منازل رسیدند، این شعر را می خوانند تا جوابی از جانب صاحب خانه بشنوند:
صد سلام و صد علیک صاحب خانه سلام علیک؛ تبارک و تبارک و تبارک شما را سال نو باشد مبارک؛ آنگاه که از درون خانه ندائی آمد که بطورمثال بخوانید، آغاز به خواندن می کنند و اشعار را می خوانند:
دم خانتان سفیده عید شما رسیده ای امت محمد ما را نده خجالت
مارغانه دم کلو افتاده به یک پهلو
میگه کی زن زن خالو مرا بده به این یارو
سال نو ماه نو تو را نوروز مبارک باد
این خانه سه در داره، کیوانوش (کدبانوش) هنر داره
سالی یک پسر داره، پسراش می رن ملأ، می خوانند قل هوالله
سال نو ماه نو تو را نوروز مبارک باد
به یاسین و به طاهای مبارک
تبارک و تبارک و تبارک شما را سال نو باشد مبارک
بخوانم من به نام خود خدا را کریم لم یزل بی مدعا را
بخوانم من امام نخستین را شه کشور امیرالمومنین را
امام دومین یعنی حسن را زبان بگشا که تا گویم سخن را
امام سومین شاه شهیدان حسینم کشته ی تیغ لعینان
امام چهارمین زین العباده اسیر لشکر ابن زیاده
امام پنجمین خوانم ز باقر به فریادم رسد در روز آخر
امام ششمین خوانم ز جعفر به فریادم رسد در روز محشر
امام هفتمین موسی کاظم ز لطفش کارهای خود بسازم
امام هشتمین خوانم رضا را رضا بخشنده ی کل جزا را
امام نهمین تقی بیاید ه محشر دادخواه ما نماید
امام دهمین خوانم نقی را گل باغ محمد تقی را
ز یازده من بخوانم عسکری را قمر و آفتاب و مشتری را
امام است و امام است و امام است
محمد مهدی صاحب الزمان (عج) است
امید به ثبت رسم دیرینه
بعد از خواندن این اشعار اگر صاحب خانه به آنها توجهی کرده و یا به اصطلاح معروف خوردنی به آنها داد، با تشکر و قدردانی از آنها خداحافظی می کنند. ولی اگر توجهی به آنها نکند، با خواندن چند شعر نامناسب از درب منزل آنها دور می شوند. مراسمی که هم معنویات دارد هم از احوال خانه مردم را با خبر می کند و اگر کسی گرفتاری داشته باشد، با کمک اهالی، گره از کارش باز شود و هر کس به اندازه وسعش کمکی کند.
حمید رضا حسنی رییس میراث فرهنگی شاهرود درباره این مراسم به خبرنگاران می گوید: پس از دو سال که این مراسم به سبب کرونا برگزار نشد، امسال شاهد برگزاری آن در شهر بسطام بودیم و محور کار در حقیقت احیای فرهنگ قدیمی نوروز خوانی شمرده می شود.
وی اضافه کرد: این مراسم در کنار گل هاکنی مجن که آن هم در نزدیکی عید و با آراستن منازل مردم از دیرباز برگزار می شد ظرفیت های خوبی برای توسعه گردشگری میراث معنوی در شهرستان شاهرود هستند که امیدواریم با اتمام کرونا بتوانیم بیشتر بر روی آنها برنامه ریزی نماییم.
این مراسم امسال به سبب کرونا به سبب مسائل بهداشتی با محدودیت هایی روبرو بود اما برگزار کنندگان به ویژه آقای رضوانی کارمند شریف میراث فرهنگی بسطام امید دارد که بتواند آنرا در سالهای پس از کرونا به مثابه یک کار مهم گردشگری اشاعه دهد و به ثبت برساند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب