میراث ایران در موزه ها، ۱۱
نگاهی به نفایس موزه ملی ملک با مبحث ازدواج
به گزارش بن ایر، آثار ارزشمندی در گنجینه کتابخانه و موزه ملی ملک تهران، نگهداری می شود که بررسی آنها، دریچه ای به سمت سبک زندگی و ازدواج در فرهنگ ایرانی- اسلامی به روی علاقمندان می گشاید.
به گزارش بن ایر به نقل از مهر، کتابخانه ملی ملک بعنوان یکی از شش کتابخانه مهم کشور در حوزه نسخه های خطی، دارای نسخه های نفیسی است که روایتهای جذاب و قدیمی در رابطه با مبحث ازدواج را برای نسل امروز، نقل می کند. همچون این آثار خطی میتوان به «رساله روایت در بیان عشق خدیجه (س) و نکاح پیغمبر (ص)» به خط نستعلیق محمدعلی خان، اشاره نمود که قدمت آن به قرن ۱۲ هجری قمری، برمی گردد. همینطور میتوان از «رساله یوسف و زلیخا» متعلق به قرن ۹ هجری قمری و نسخه خطی «سبع المثانی: سبعه ابحر یا مظفرنامه» از محمد ابراهیم ساغر اصفهانی که در سال ۱۲۹۴ هجری قمری کتابت شده است، نام برد.
اسناد تاریخی ارزشمند
از سوی دیگر، در کتابخانه و موزه ملی ملک، مجموعه اسناد تاریخی متنوعی نگهداری می شود که بخشی از آنها شامل نامه، نکاح نامه، وکالت نامه، التزام نامچه، پرسش شرعی، استشهادنامه و حرز یا دعای عشق، گوشه ای از آداب و رسوم مراسم ازدواج در ادوار گذشته را، بیان می کند. عقدنامه میرزا تقی خان امیرکبیر و ملک نساءخانم معروف به ملک زاده خانم (عزت الدوله) خواهر تنی ناصرالدین شاه قاجار، در سال ۱۲۶۵ هجری قمری، یکی از این اسناد پرارزش تاریخی است. این عقدنامه در ابعاد ۵/۹۳ در ۳/۱۳۱ سانتی متر، از نفیس ترین و بزرگ ترین اسناد برگی این مجموعه به شمار می آید که از نظر محتوایی میتوان آنرا سند دیوانی یا حکم حکومتی هم دانست. نکاح نامه حاج حسین آقا ملک، بنیانگذار و واقف کتابخانه و موزه ملی ملک و نواب قدسیه (سیده زهرا) فرزند حاج سیدمیرزا عبدالله، متولی مسجد جامع گوهرشاد، هم از عقدنامه های دفترچه ای این مجموعه است که قدمت آن به سال ۱۳۲۴ هجری قمری برمی گردد و از نظر ساختار محتوایی، شکلی و هنری، پرارزش و قابل بررسی است.
عقدنامه آقامیرزا علیرضا طبیب فرزند میرزا فتحعلی حکیم با بی بی ضد خانم ملقب به بتول فرزند آقا عبدالرحیم تُرشیزی در سال ۱۳۰۶ هجری قمری، از دیگر اسناد نفیس این مجموعه است که تذهیب و محتوای قابل توجه ادبی دارد. همینطور میتوان به شکل جهیزیه سند عقدنامه بین عبدالعزیز میرزا بهاءالسلطان با خجسته خانم، اشاره نمود که به خط سیاق در سال ۱۳۳۰ هجری، نوشته شده است. در لابه لای این اسناد تاریخی، نامه ضابطه شیرازی به حاج حسین آقا ملک در سال ۱۳۵۱، هم دیده می شود. وی با ارسال این نامه قصد داشته، تقاضای مساعدت مالی فردی را به گوش این بزرگمرد برساند که برای وصلت با دختر مورد علاقه اش احتیاج به کمک داشته است.
اشیای نفیس موزه ای
همینطور در کتابخانه و موزه ملی ملک، اشیای موزه ای وجود دارد که در رابطه با مبحث ازدواج است. به عبارتی این آثار نفیس، روزگاری در سفره عقد زوجی استفاده شده یا در چارچوب جهیزیه نوعروسی به خانه بخت برده شده است. شمعدان های لاله، گلاب پاش، جانماز ترمه، بقچه زری، سماور برنجی و…، نمونه ای از این آثار است. دراین بین، «پرده قلابدوزی شکارگاه بهرام» و «قلمدان لاکی منقوش به تصویر مجلس عقدکنان متعلق به قرن ۱۱ قمری»، موجود در گنجینه ملک هم می تواند بازدیدکنندگان این موزه را با آداب و رسوم ازدواج در گذشته های دور پیوند دهد.
تمبر مخصوص کابین نامه متعلق به دوره ناصرالدین شاه قاجار، از دیگر آثار موزه ملک با این مورد است. روزگاری این تمبرها بر قباله نکاح، کابین نامه ها یا عقدنامه ها چسبانده می شد تا به آنها اعتبار ببخشد.
بعضی از این اشیای تاریخی نفیس همچون وسایل وقفی منزل حاج حسین آقا ملک است. برخی از آنها هم توسط بانو ایران دستغیب بهشتی به این موزه، اهدا شده است.
تولید آثار با مبحث ازدواج
کتابخانه و موزه ملی ملک علاوه بر نگهداری و نمایش آثار تاریخی و هنری با مبحث ازدواج، اقدامات ارزشمندی هم در سالهای گذشته با محوریت معرفی سبک زندگی ایرانی- اسلامی و ازدواج در فرهنگ این مرز و بوم، انجام داده است. همچون این اقدامات میتوان از چاپ کتاب «قباله های ازدواج در کتابخانه و موزه ملی ملک (۱۱۹۸ تا ۱۳۷۳ ه. ق.)» برپایه عقدنامه های تاریخی گنجینه اسناد این مجموعه، در سال ۱۴۰۱، توسط انتشارات این موقوفه در تهران، نام برد.
این کتاب با پژوهش و تصحیح مهتا باصفا و مرضیه مرتضوی قصاب سرایی با محوریت بررسی و پژوهش بر ۴۸ سند تاریخی موجود در کتابخانه و موزه ملی ملک، روانه بازار نشر شده است. همینطور میتوان به طراحی و تهیه بسته نمایشگاهی سیاری با عنوان «النکاح السنتی؛ ازدواج به روایت آثار کتابخانه و موزه ملی ملک» اشاره نمود که در آن تصویرهایی از اسناد تاریخی، نسخه های خطی و آثار موزه ای این گنجینه، بر روی افزون بر ۴۰ تابلو به چاپ رسیده است. برخی از تابلوهای این نمایشگاه سیار، مراحل ازدواج در سنت ایرانی؛ از خواستگاری و بله برون تا پاگشا را، نشان داده است. به همت این مجموعه، کلیپ های دیدنی هم با مبحث ازدواج ساخته شده است که میتوان به «عقدنامه امیرکبیر» و «نمایشگاه النکاح سنتی»، اشاره نمود. علاقمندان با رفتن به بخش فیلم خانه در وبسایت کتابخانه و موزه ملی ملک به نشانی www.malekmuseum.org می توانند به تماشای این کلیپ ها بنشینند. شایان ذکر است که کتابخانه و موزه ملی ملک، در سال ۱۳۱۶ شمسی، وقف حرم مطهر رضوی شده و هم اکنون، همه روزه به جز روزهای تعطیل، در ساعات ۸: ۳۰ تا ۱۶: ۳۰، به نشانی تهران، خیابان امام خمینی (ره)، خیابان سی تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد (میدان مشق)، آماده خدمت رسانی به اهل علم و هنر است.
منبع: bonair.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب