زخم تبخیر بر تن کشاورزی ایران
به گزارش بن ایر، بخش زیادی از آب کشور بخصوص در در فصولی که با گرمای شدید مواجه هستیم در راه انتقال به مزارع کشاورزی از راه کانال های سنتی از بین می رود، به صورتی که گزارش های از هدر رفت ۵۰ درصدی عرضه شده است.
به گزارش بن ایر به نقل از خبر آنلاین، برمبنای برآوردهای انجام شده در سطح شبکه های توزیع آب کشاورزی، شامل کانال های روباز انتقال، 15 تا 20 درصد حجم آب تخصیصی قبل از رسیدن به مزارع گرفتار تبخیر و نشت می شود؛ پدیده ای که در آمارهای رسمی مصرف محاسبه نمی شود و همین مورد سبب تفاوت میان آب تحویلی و آب اختصاص یافته به بخش کشاورزی شده است.
تسنیم نوشت: در فصولی که با گرمای شدید مواجه هستیم در راه انتقال به مزارع کشاورزی بوسیله کانال های سنتی از بین می رود بطوریکه گزارش هایی از هدررفت 50 درصدی ارائه شده است
برای ممانعت از این هدر رفت و تبخیر در بعضی نقاط کشور برای انتقال آب کشاورزی کانال ها، سیمانی و لوله گذاری انجام شده اند اما متاسفانه هنوز بخش زیادی از این انتقال آب بوسیله روش های سنتی به انجام می رسد. بنظر می رسد اجرای طرح های انتقال آب بصورت لوله کشی یا سرپوشیده که جلوی تبخیر و هدر رفت آب رو بگیرید خیلی جدی گرفته نشده و مسئولان استانی به طور معمول دلیل عدم اجرای این طرح ها را نبود اعتبارات کافی اعلام نموده اند.
این در حالیست که بحران کم آبی در کشور وارد پنجمین سال خشکسالی متوالی شده و کاهش 40 درصدی بارندگیها در سال گذشته، به همراه ادامه این روند در امسال، ذخایر سدهای کشور را به حداقل رسانده است. تصاویری که از وضعیت سدهای تهران و کم آبی در استانهای مختلف در فضای مجازی منتشر می شود، نگرانی جدی در بین مردم به وجود آورده و عبور از این بحران نیازمند همراهی همگانی همچون مردم و مسئولان است.
در طول یک دهه گذشته، اقدامات مختلفی از طرف دولت ها باید انجام می شد و در صورت اجرای صحیح وظایف قانونی، شدت بحران در وضعیت فعلی می توانست کم شود. حال نیز انتظار می رود این وضعیت در سال آینده ادامه داشته باشد و عدم اقدام مؤثر، شرایط را بحرانی تر خواهدنمود.
عدم عمل به قانون نصب کنتور هوشمند چهار مصرف کننده اصلی آب در کشور شامل بخش های کشاورزی، صنعت، محیط زیست و شرب هستند که در این بین، کشاورزی پرمصرف ترین بخش است و بعد از آن شرب، سپس محیط زیست و در نهایت صنعت قرار دارند. بااینکه درباره ی لزوم صرفه جویی در آب آشامیدنی و کشاورزی بارها در رسانه ها سخن گفته شده، اما آن چه کمتر مورد توجه قرار گرفته، هدررفت حیرت آور آب در راه انتقال و قبل از تحویل به مصرف کننده غائی است؛ موضوعی که نه فقط اطلاعات دقیقی درباره ی آن وجود ندارد، بلکه در عمل در تحلیل ها و آمارهای رسمی نیز مغفول مانده است.
در این بین، به غیر از مصرف آب در کشاورزی و شرب، درباره ی هدررفت های بی ضابطه سایر بخش ها نیز شفاف سازی نشده و سهم بالایی از اتلاف آب کشور بدون بررسی جدی باقیمانده است.
برمبنای آمار موجود، طی 10 تا 15 سال قبل فقط بر روی 120 هزار حلقه از حدود 416 هزار حلقه چاه کشاورزی کشور، کنتور هوشمند حجمی نصب شده است. قسمتی از این تجهیزات نیز فرسوده شده اند و نیاز به تعویض با نسل جدید دارند. همچنین، در صورتیکه حدود 3 میلیون هکتار از 8.5 میلیون هکتار اراضی آبی کشور مجهز به سامانه نوین آبیاری هستند، از 130 هزار نقطه تعیین شده برای تحویل حجمی آب، فقز در 3 درصد آن تحویل حجمی بصورت واقعی اجرا شده و مابقی بازهم در مرحله بررسی توسط وزارت نیرو قرار دارند.
این در حالیست که موضوع تحویل حجمی آب از زمان برنامه دوم توسعه مطرح و در قانون افزایش راندمان بخش کشاورزی نیز بر آن تاکید شده، اما برمبنای اطلاعات رسمی، تا حالا در کمتر از 3 درصد سدها و زیر 30 درصد چاه های کشاورزی کشور این سیاست اجرائی شده است. همین ضعف در مدیریت منابع، در کنار عوامل اقلیمی، سهم بزرگی در تشدید وضعیت خشکسالی کشور دارد.
هرچند مسئولان حوزه آب بارها کاهش بارشها و تغییر اقلیم را عامل اصلی بحران کم آبی معرفی کرده اند، اما بررسی ها نشان میدهد چنانچه دولت ها در زمان مناسب وظایف قانونی خودرا در بخش های زیرساختی و نظارتی انجام داده بودند، امروز شدت بحران به این میزان نبود.
واقعاً چقدر آب کشور در کشاورزی استفاده می شود؟ هم اکنون، دست کم 67 درصد منابع آبی کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود، رقمی که برخی نهادها آنرا 70 تا 75 درصد (جهاد کشاورزی) و برخی دیگر تا 87 تا 92 درصد (وزارت نیرو) اعلام نموده اند. این اختلاف آماری به سبب تفاوت در شیوه محاسبه تلفات آب در راه انتقال و تبخیر پشت سدها به وجود آمده است. با این وجود، صرف نظر از اختلاف عددی، آن چه قطعی است، نقش پررنگ تلفات آب در راه انتقال و ضعف زیرساخت های توزیع در بحران کم آبی کشور است.
در سطح شهرها نیز وضعیت مشابهی وجود دارد و بالاتر از 30 درصد آب تولیدشده در شبکه های شهری به سبب فرسودگی لوله ها و تاسیسات از دست می رود. وزارت نیرو تا حالا برنامه ی جامع و مشخصی برای نوسازی و بازسازی این شبکه ها ارائه نداده است.
عدم انسداد چاه های بدون مجوز در کنار این موارد، بازهم بالاتر از 400 هزار حلقه چاه بدون مجوز یا فاقد پروانه بهره برداری ( در روایت هابی تا 500 هزار چاه بدون مجوز اعلام شده است) در کشور فعال می باشند. با وجود آنکه قانون توزیع عادلانه آب، وزارت نیرو را مکلف به انسداد این چاه ها کرده است این چاه ها افزون بر تشدید بحران آبی، سبب افت سطح سفره های زیرزمینی و گسترش فرونشست زمین شده اند.
از دیگر عوامل مؤثر در هدررفت منابع آب کشور، عدم اجرای کامل الگوی کشت است؛ قانونی که با وجود تصویب، به سبب نبود ابزارهای الزام آور، نهادهای نظارتی مؤثر، حمایت مالی از کشاورزان، بیمه، تسهیلات، آموزش و اطلاع رسانی، به درستی اجرائی نشده است. این ناکارآمدی موجب هدررفت گسترده منابع آب، خاک و نهاده های کشاورزی شده و در مواردی حتی به زیان مستقیم کشاورزان منتهی شده است.
چشم انداز موجود نشان میدهد که بدون تسریع در نصب کنتورهای هوشمند مصرف، بازسازی شبکه های فرسوده، مسدودسازی چاه های بدون مجوز و اجرای الگوی کشت با حمایت اجرائی و مالی، بحران آبی کشور وارد مرحله ای غیرقابل بازگشت خواهد شد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب