غبار فراموشی بر بیمارستان انگلیسی ها در یزد بعلاوه تصاویر
به گزارش بن ایر یزد بیمارستان مرسلین یزد با بیشتر از ۲۰۰ سال قدمت از بناهای فاخر استان یزد است كه در این سال ها بعنوان خانه مسكونی مورد استفاده گرفته ولی به دنبال واگذاری این بنای ثبت شده در لیست ملی، حالا برای بازگشایی آن و اضافه شدن آن در تاسیسات گردشگری شهر جهانی یزد برنامه های خوبی در دست اقدام است.
بنای تاریخی بیمارستان مرسلین كه جزو ابنیه تاریخی و پرارزش یزد به حساب می آید كه در تاریخ یزد به بیمارستان انگلیسی ها معروف است. این بنای مهم تاریخی در لیست آثار ملی هم به ثبت رسیده اما هنوز برای بازدید گردشگران آماده سازی نشده است.
البته تغییراتی در ظاهر این بنای تاریخی و ثبتی كه هم اكنون بعنوان بنایی مسكونی از آن استفاده می شود، به وجود آمده اما گویا كالبد بنا همچنان سالم می باشد.
این بنای پرارزش تاریخی كه در آن هم زندگی مسالمت آمیز ادیان ریشه دارد، در گذشته ساختمان یك بیمارستان بوده كه گودرز تاجر زرتشتی یزد هم یك كاروانسرای بزرگ و زیبا را با تمام متعلقاتش همچون خانه ای را برای ایجاد بخش مردان ساختمان این بیمارستان اهدا كرد.
خوشبختانه ساختمان خاص این منزلگاه موقتی كاروان ها، كاربری خوبی جهت استفاده بیمارستان داشت و حیاط اصلی مركزی كه زمانی جای خران و اسبان و قاطران و شتران بود، مبدل به باغ زیبایی شد و حجره های قدیمی ساربانان و چارواداران و مكاری ها به اطاق ها و بخش های استراحت و درمان و سایر اقدامات خیرخواهانه بیمارستانی تبدیل شد.
زرتشتیان ۲۰۰ پوند و مسلمین هم مبالغی برای ساخت این بیمارستان پرداختند، مریض خانه انگلیسی ها در یزد كه بعد از واحد كرمان و قبل از واحد شیراز شروع به كار كرد، همانند بیمارستان های این دو شهر به نام «بیمارستان مرسلین انگلیس» نامیده شد. میسیونرهای مسیحی یك سال بعد و در سال ۱۸۹۹ میلادی هم بیمارستانی جدید برای زنان و زایمان در یزد تاسیس كردند.
بیمارستان ۲۰۰ ساله انگلیسی های یزد و عمل جراحی چشم نماینده یزد!
«پیام شمس الدینی» پژوهشگر تاریخ پزشكی ایران در گفتگو با خبرنگار ایسنا، با اشاره به تاریخچه بیمارستان مرسلین یزد، اظهار می كند: این بیمارستان در سال ۱۸۹۹ میلادی به دست انجمن مبلغان مسیحی لندن در محله گازرگاه یزد تأسیس شد اما به نظر می آید كه پیش از این گروه هم پزشكان انگلیسی كه در خدمت كمپانی هند شرقی بودند، در سایر شهرهای جنوبی ایران درمانگاه هایی بوجود آورده اند.
وی اضافه می كند: البته تاریخ تأسیس این بیمارستان به اعتبار سنگ مرمری كه بر سر در آن نصب بوده، ۱۸۹۹ میلادی است اما در منابع دیگر ۱۸۹۸ میلادی هم آمده كه رقم صحیحی نیست.
این پژوهشگر كه دارای دكترای ایران شناسی است، با تاكید بر این كه «وایت» پزشك این بیمارستان بود، می گوید: دكتر وایت با «میرزا مرتضی خان حافظ الصحه» طبیب یزدی دوستی داشت و گاه در بیمارستان به تدریس علوم پزشكی می پرداخت.
وی ادامه می دهد: دكتر وایت یك مرتبه در یزد كتك خورد كه علت آن ورود با سواره به مسجد مصلای یزد بود و همین مساله باعث شد تا از طلاب یزدی كتك بخورد.
شمس الدینی در مورد خاطرات این پزشك انگلیسی در یزد هم می گوید: «سید محمد رضوی» ملقب به «نواب وكیل» نماینده مردم یزد در نخستین دوره مجلس شورای ملی، در كتاب خاطراتش از او و عملی كه بر چشم راستش انجام داده، یاد كرده است.
وی در این رابطه می گوید: این شهروند یزدی نوشته است كه «چون نبود نور چشم خیلی كار را بر من سخت كرد كه نمی دانستم خط بخوانم و بنویسم و به كلی ریشه اموات من از هم گسیخته شده بود، لاعلاج رفتم مریض خانه دكتر وایت. چشم مرا در تاریك خانه معاینه كرد و اظهار داشت: چشم چپ چندان عیبی ندارد، می توان بدون عمل كردن به واسطه سورمه و ادویه جات او را اصلاح كرد كه خط بخواند ولی چشم راست یك طبقه عیب كرده. ناچارم از این كه سوزن بزنم و قوه بدهم، چه می فرمایید؟»
وی ادامه می دهد: «دكتر اسباب جراحی را حاضر كردند از آن جمله تختخواب و تسمه های بستن دست وپا بود. آن وقت مرا بر روی تخت خوابانید، كمانی انداخت دور حدقه كه پلك ها را گشاده نگاه داشت، آن وقت سوزن بسیار بزرگی بیرون آورد و دو قسمت از آن سوزن را در دیده فرو برد. بعد از چندی فی الجمله چشمم بهتر شد.»
این پژوهشگر در مورد سرقت از بیمارستان مرسلین هم خاطرنشان می كند: در بحبوحه جنگ جهانی اول با ورود گروهی از آلمان ها به یزد و هجوم آنها به كنسول خانه انگلیس و بانك شاهنشاهی، به بیمارستان مرسلین هم دستبرد زده شد.
وی اضافه می كند: در این سرقت، آلمانی ها در مریض خانه هر چه جواهرات قابل استفاده و كاربردی برای بیمارستان بود را از بیمارستان خارج كردند و تمام انگلیسی های در یزد از رئیس كنسول و رئیس بانك و دكتر مریضخانه و غیره هم كه در قلعه حكومتی سردار حشمت، گرد هم آمده بودند با وضعی فلاكت بار از یزد خارج شدند.
این پژوهشگر با بیان این كه بعد از مدت كوتاهی از اخراج انگلیسی ها از یزد، ژنرال «سر پرسی سایكس» (نماینده نظامی انگلستان و مأمور تأسیس كنسولگری انگلیس در كرمان و سیستان همینطور سركنسول كشورش در خراسان و یك شرق شناس) در ۱۴ اوت ۱۹۱۶ وارد یزد شد، می گوید: اوضاع آرام بود و دكتر وایت از او و افرادش در بیمارستان پذیرایی كردند.
شمس الدینی در ارتباط با این بیمارستان یادآور می شود: بنا بر روایت كشیش پال هنت از آبادی كلیسای اصفهان، دكتر «جان كل من» بعنوان آخرین پزشك مریض خانه مرسلین روزانه ۵۰ تا ۷۰ بیمار را پذیرش می كرده و برای مداوای بیماران به روستاهای اطراف یزد هم می رفته است.
به گفته این پژوهشگر ایران شناس، بعد از انقلاب اسلامی دكتر «جان كل من» در ۱۰ اوت ۱۹۸۰ میلادی یا ۱۱ مرداد ۱۳۵۹ از یزد به تهران فراخوانده شد، بیمارستان مرسلین هم به تصرف نهادهای انقلابی درآمد و مدتی درمانگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و برخلاف گزارش پال هنت، این بیمارستان در آتش نسوخت.
یك قدم تا بازگشایی نخستین بیمارستان مدرن یزد
«مجیدرضا پاك باطن» كه هم اكنون بنای تاریخی بیمارستان مرسلین را برای افزودن به چرخه تاسیسات گردشگری یزد خریداری نموده است، به خبرنگار ایسنا می گوید: هنوز برای تعیین كاربری این بنای تاریخی در حال بررسی هستیم و به احتمال زیاد از راه برگزاری مسابقه ای در سطح جهان و با استفاده از ایده های مشاوران خلاق و خوش فكر داخلی و خارجی برای ان كاربری تعریف نماییم.
وی كه اعتقاد دارد این بنای تاریخی خاص و تاریخچه ارزشمندی دارد، حفظ این بنا را ضروری و در اولویت می داند.
البته «امیرترقی نژاد» یكی از فعالان گردشگری استان یزد هم در مصاحبه قبلی خود با ایسنا، این بیمارستان را موثر در توسعه گردشگری سلامت عنوان كرده و استفاده از ظرفیت آنرا ضروری دانسته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب