گزارش بن ایر؛
میراث ناملموس ایران در صف یونسکو
بن ایر: هفدهمین نشست کمیته میراث ناملموس یونسکو در حالی فردا افتتاح خواهد شد که ایران در 6 پرونده مشارکت داشته و در نظر دارد آنها را بصورت پرونده های چند ملیتی برای ثبت جهانی ارائه نماید.
خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ فاطیما کریمی _ بر مبنای تعریف سازمان جهانی و فرهنگی یونسکو، میراث فرهنگی به دو دسته «میراث ملموس و ناملموس» تقسیم می شود. میراث ناملموس برای اولین بار در ادبیات حقوقی بین المللی در چارچوب کنوانسیون ۲۰۰۳ عنوان شد.
با تصویب این کنوانسیون جامعه بین المللی گام مهمی برای صیانت از میراث ناملموس که در ایران به آن میراث معنوی هم گفته می شود، برداشت. میراث معنوی به اقدام ها، نمایش ها، ابزارها، دانش، مهارت ها و مصنوعات سنتی و دستی و فضاهای فرهنگی در رابطه با آنها گفته می شود که جوامع، گروه ها و در بعضی موارد افراد، آنها را به مثابه بخشی از میراث فرهنگی خود می شناسند.
این میراث از نسلی به نسل دیگر منتقل و بطور مداوم توسط جوامع و گروه ها در پاسخ به محیط، طبیعت و تاریخ بازآفرینی شده و حس هویت و استمرار را به ارمغان آورده و بدین سان احترام به تنوع فرهنگی و خلاقیت بشری را ترویج می دهند.
ایران در ۲۲ آذر ۱۳۸۴ این کنوانسیون را در مجلس به تصویب رساند و شورای نگهبان در ۱۵ دی همان سال آنرا تأیید کرد و بعنوان چهلمین کشور عضو به کنوانسیون ۲۰۰۳ پیوست.
عضویت در این شورا راه را برای ثبت میراث معنوی کشورمان از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری وقت بعنوان متولی این امر از آغاز مهرماه ۱۳۸۵ هموار کرد. تصویر ساز رباب از پرونده چند ملیتی ایران، تاجیکستان و ازبکستان
غیر از صدها پرونده ثبت شده ملی، تا حالا ایران میراث ناملموسی مانند نوروز، موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی های خراسان، مهارت بافت فرش عشایری قشقایی، مهارت بافت فرش کاشان، مهارت سنتی دریانوردی، آئین پهلوانی و زورخانه ای و… را به ثبت جهانی رسانده است.
دو روز مانده به شروع نشست بررسی پرونده های میراث ناملموس
هر ساله در آذرماه نشست کمیته بین الدول محافظت از میراث ناملموس در یکی از کشورها برگزار می گردد و پرونده های پیشنهادی در آن مورد بررسی قرار می گیرند تا در لیست جهانی یونسکو ثبت شوند.
این بار نیز هفدهمین نشست کمیته بین الدول محافظت از میراث فرهنگی ناملموس به میزبانی پادشاهی مراکش در شهر رباط از ۲۸ نوامبر تا ۳ دسامبر ۲۰۲۲ برگزار می گردد. آقای سمیر آداره، سفیر و نماینده دائم پادشاهی مراکش در یونسکو، ریاست این گردهمایی سالانه را بر عهده دارد. مراسم افتتاحیه آن هم روز یکشنبه ۲۷ نوامبر ۲۰۲۲ در باشگاه سلطنتی برگزار می گردد.
در این اجلاس کشورهای عضو درباره ی وضعیت فعلی پرونده هایی که قبلاً در لیست حفاظت فوری ثبت کرده اند گزارش می دهند. همچون کشور آذربایجان که در این بخش درباره ی وضعیت عنصر چوگان؛ اسب سواری سنتی قره باغ در جمهوری آذربایجان گزارش می دهد. همان پرونده ای که ایران بعد از رسانه ای شدن موضوع؛ برای ثبتش اعتراض کرد و در نهایت چوگان محدود به قره باغ شد.
بخش مهمی که در آن نامزدهای میراث ناملموس برای جهانی شدن مورد بررسی قرار می گیرند ۴۶ پرونده را در برگرفته است. این پرونده ها یا بصورت سهمیه ملی از طرف یک کشور ارائه می شوند و یا بصورت پرونده های چند ملیتی هستند که بصورت مشارکتی از طرف بیش از دو کشور ارائه شده اند. بازی های سنتی زورخانه ای، ورزش و کشتی؛ پرونده ملی آذربایجان بعضی از این عناصر یا پرونده ها، به علت شباهت های فرهنگی میان کشورهای همسایه مشترک هستند بنابراین کشورها یا آنرا بصورت پرونده چند ملیتی ثبت می کنند یا در تلاش هستند آن عنصر را تنها به نام کشور خودشان به ثبت برسانند در این صورت یونسکو اعلام نموده هر پرونده ملی تنها می تواند یک سال و نیم یک دفعه ارائه شود اما پرونده های چند ملیتی محدودیتی ندارند.
پرونده های پیشنهادی ایران با مشارکت کشورهای دیگر
امسال در بخش بررسی نامزدها برای ثبت احتمالی در لیست نمایندگان میراث فرهنگی ناملموس بشریت؛ ایران پرونده یلدا یا چله را به این اجلاس ارائه کرده است. این پرونده قبلاً بصورت ملی ارائه شده و مورد موافقت قرار نگرفته بود. اما این دفعه پرونده یلدا با کشور افغانستان بصورت مشترک بررسی خواهد شد. در این صورت هر کشوری که چنین آئینی را داشته باشد نیز می تواند به این پرونده افزوده شود.
مهارت ساخت و نواختن عود یا همان بربط نیز همچون پرونده های پیشنهادی ایران جهت بررسی در این اجلاس است. این پرونده نیز با مشارکت کشور سوریه ارائه شده است. هنر ساخت و نواختن رباب نیز سومین پرونده پیشنهادی است که با همکاری و مشارکت کشورهای ایران، تاجیکستان و ازبکستان ارائه شد. حکایت های ملانصرالدین
پرونده جشن مهرگان را نیز ایران و تاجیکستان ارائه کردند. این پرونده همچون پرونده های برگشت داده شده بود چون یونسکو اعلام نمود این جشن بیشتر از آنکه در ایران برپا باشد بصورت مفصل در تاجیکستان برگزار می گردد بنابراین این پرونده توسط تاجیکستان ارائه شده و ایران به آن پیوست تا بصورت مشترک جهانی شود.
در میان پرونده های چند ملیتی باز هم دیده می شود که ترکمنستان نیز پرونده هنر سوزن دوزی به سبک ترکمنی را با همکاری ایران ارائه کرده است.
افغانستان ایران و آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان نیز بصورت مشترک پرونده نوغان داری و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی را بصورت پرونده چند ملیتی ارائه کرده اند که شانس زیادی برای ثبت دارد چون این پرونده با مشارکت هفت کشور ارائه شده و یونسکو نیز در جهت اهداف خود این نوع پرونده ها را که نشان از مشارکت چندین کشور با یکدیگر است را برای ثبت در اولویت قرار می دهد.
فرهنگ پهلوانی، سبک کمال الدین بهزاد در هنر مینیاتوری، نخل خرما و روایت های ملانصرالدین در لیست پرونده های پیشنهادی کشورهای دیگر قرار دارند
بررسی های خبرنگار مهر درباره ی پرونده های پیشنهادی کشورهای دیگر که برای ثبت در لیست میراث ناملموس جهانی ارائه کرده اند، نشان می دهد؛ ایران هنوز به بعضی از این پرونده ها بصورت کامل رسیدگی نکرده تا بتواند خودرا نیز در آنها مشارکت دهد.
از طرفی برخی پرونده ها بصورت ملی از طرف کشورها ارائه می شوند که در این صورت نیز متولیان ثبت میراث فرهنگی در ایران می بایست روی آنها دقت بیشتری کنند شاید که قابل پیگیری باشند.
مثلاً نخل خرما، دانش، مهارت، سنت و مهارت های در ارتباط با آن با همکاری امارات، بحرین، مصر، عراق، اردن، کویت، موریتانی، مراکش، عمان، قطر، فلسطین، عربستان سعودی، سودان، تونس و یمن نیز پیشنهاد داده شده است.
روایت های ملانصرالدین و چند نفر دیگر همچون افراد سخنور نیز در چارچوب پرونده ای با همکاری آذربایجان قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان ارائه شده است.
«فرهنگ پهلوانلیق: بازی های سنتی زورخانه ای، ورزش و کشتی» نیز بصورت پرونده ملی از طرف آذربایجان برای ثبت پیشنهاد شد. سبک هنر مینیاتور کمال الدین بهزاد پیشنهاد شده از طرف افغانستان
«سبک کمال الدین بهزاد در هنر مینیاتوری» عنوان پرونده ای است که افغانستان آنرا بصورت ملی ارائه کرده و در شرح آن نیز نوشته که سنت مینیاتوری شامل نقاشی چهره ها و صحنه های دقیق، رنگارنگ و پیچیده به تصویر کشیده می شود و داستانهای اجتماعی، مسائل اقتصادی و اسطوره های منطقه ای را با استفاده از مداد، قلم مو، رنگ دانه های طبیعی و برگ های طلا یا نقره بیان می کند. این هنر در قندهار، بلخ، کابل، هرات و غور نیز رایج است. البته که کمال الدین بهزاد هنرمند افغانستانی بوده است.
با این وجود مقرر است کارشناسان کمیته بین الدول میراث ناملموس در یونسکو همه این پرونده ها را طی شش روز بررسی نموده و در صورت موافقت اعضای کمیته به ثبت جهانی برسانند.
پرونده های پیشنهادی میراث ناملموس ایران در سال ۲۰۲۳
ایران امسال پرونده های پیشنهادی خودرا جهت بررسی در کمیته بین الدولی که مقرر است در سال ۲۰۲۳ برگزار گردد ارسال کرده است. پرونده های زیارت رضوی، هنر تذهیب و افطاری جز پرونده هایی هستند که نوروز ۱۴۰۱ به یونسکو ارسال شدند. جشن مهرگان در تاجیکستان
پرونده زیارت رضوی به علت محدودیت های سهمیه ای یونسکو نتوانسته بود در اجلاس کمیته بین الدول سال قبل مطرح شود ازاین رو با تأخیر مجدد برای یونسکو ارسال شد.
پرونده برنامه پاسداری خود از زیارت رضوی نیز با موضوع ارتقای فرهنگ میزبانی از زوار حضرت رضا (ع) دومین پرونده ای است که در لیست برنامه های خوب پاسداری یونسکو ثبت می شود.
افطاری نیز جزو پرونده های چند ملیتی خواهد بود که با همکاری ترکیه، ازبکستان ارائه می شود. پرونده بعدی تذهیب است که آن هم بصورت مشترک توسط ایران، ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان و ازبکستان تدوین شد و مقرر است در لیست میراث ناملموس قرار گیرند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب