شهر تاریخی تون مركز تولیدات صنعتی جنوب خراسان
بن ایر: «كشف قطعاتی از ظروف شیشه ای و سنگی، سرباره های صنعتی و شناسایی كوره سفالی در حاشیه شهر تاریخی ˮتونˮ، نشان از مركزیت این شهر در تولیدات صنعتی منطقه جنوب خراسان در عهد باستان دارد.»
«كشف قطعاتی از ظروف شیشه ای و سنگی، سرباره های صنعتی و شناسایی كوره سفالی در حاشیه شهر تاریخی "تون"، نشان از مركزیت این شهر در تولیدات صنعتی منطقه جنوب خراسان در عهد باستان دارد.»
به گزارش بن ایر به نقل از ایسنا، محمداسماعیل اسماعیلی جلودار - سرپرست هیأت دیرینه شناسی تون - با بیان این خبر اظهار داشت: فصل اول كاوش لایه نگاری در ارگ تون شهر فردوس با هدف شناخت توالی فرهنگی آن با كاوش در دو گمانه ده در ده متری در شمال و جنوب آن به آخر رسید.
او كشف آثار دوران تاریخی و صدر اسلام در ارگ قدیم تون شهر فردوس را بخشی از نتایج بدست آمده در پژوهش مشترك كاوش دیرینه شناسی اداره كل میراث فرهنگی استان خراسان جنوبی و گروه دیرینه شناسی دانشگاه تهران اعلام نمود كه با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شده است، كه در آن آثاری از دوران تاریخی ساسانی، احیانا سلوكی و دوران اسلامی به دست آمده است.
شناسایی دو دوره فرهنگی برگرفته از متون نوشتاری
اسماعیلی جلودار اظهار داشت: مطالعات اولیه انجام شده در این كاوش منجر به شناسایی دو دوره فرهنگی تاریخی و اسلامی شامل آثار معماری (كف استقراری و احیانا كوره یا تنور) و در كنار آن یافته های ارزشمندی از گونه های سفالین قرون اولیه اسلامی و احیانا دوره ساسانی شد.
او اضافه كرد: سفال های اسلامی به دست آمده شامل سفال با لعاب تك رنگ، سفال های گونه نیشابور بخصوص گونه كتیبه دار آن، سفال با لعاب ارغوانی كه برخی باستان شناسان آن را "گونه بامیان" نامیده اند - اما فروانی آن در فرهنگ منطقه خراسان به گونه ای است كه به نظر مركزیت این گونه در حوزه خراسان ایران بیشتر است تا در افغانستان- سفال های منقوش و سفال با تزیین قالبی نوع سلجوقی و به میزان كمتری سفال دوره ایلخانی، تیموری و صفوی است.
این دیرینه شناس با اشاره به از بین رفتن سطح اصلی ارگ دربرنامه توسعه شهری بخصوص پس از زلزله اظهار داشت: در این پژوهش آثار به جای مانده از نهشته های قرون میانی بدست نیامد اما نتایج بررسی سطحی انجام شده، نشان از استفاده از ارگ حداقل تا آخر دوره صفوی و به احتمالی قاجار دارد، امری كه در متون نوشتاری به آن بصورت كامل اشاره شده است.
وی به دست آمدن آثار سفالین مربوط به دوره ساسانی در این كاوش و هم اثر تك یافته سلوكی به دست آمده را نشان از وجود استقراری قدیمی تر از دوران اسلامی در فردوس یا تون دانست كه نتایج تكمیلی آن بعد از تكمیل مطالعات بصورت مقاله و كتاب در اختیار محققان قرار خواهد گرفت.
سرپرست هیأت دیرینه شناسی تون اضافه كرد: در انتها كاوش، برای حفاظت از آثار معماری كشف شده، با هماهنگی باستان شناسان كاوشگر و كارشناسان مرمت و احیاء پایگاه شهر تاریخی تون، پوشش كاهگل اجراشد. به دست آمدن قطعاتی از ظروف شیشه ای و سنگی و سرباره های صنعتی بخصوص كوره سفالی شناسایی شده در حاشیه شهر تاریخی تون، نشان از مركزیت این شهر در تولیدات صنعتی منطقه جنوب خراسان دارد كه تكمیل شدن مطالعات دیرینه شناسی در آن ضروری می باشد.
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران شرق ایران، بخصوص خراسان جنوبی را منطقه فرهنگی كمتر شناخته شده اما مهم در دیرینه شناسی كشور دانست و با پرارزش شمردن توجه به این حوزه فرهنگی توسط اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی، لزوم تداوم مطالعات توسط گروه های دیرینه شناسی را اقدامی ضروری در شناخت فرهنگ بومی منطقه دانست كه سبب پیشگیری از نام گذاری واژه های جعلی برای فرهنگ های آن توسط باستان شناسان خارجی فعال در كشورهای همجوار می گردد.
گردشگری با محوریت باستان شناسی
اسماعیلی با اشاره به پتانسیل گردشگری با محوریت دیرینه شناسی این شهر تنها مزیت شهر فردوس یا تون را آثار تاریخی آن اعلام نمود كه در صورت ساماندهی و مطالعات پژوهشی، بستر لازم برای تبدیل شدن این شهر به یكی از بزرگترین قطب های گردشگری كشور نظیر بندرسیراف، شهر همدان و نیشابور فراهم خواهد شد.
او گردشگری را همچون صنایع زودبازده برای منطقه دانست كه مزیت نسبی آن با عنایت به پتانسیل ضعیف تر كشاورزی و صنعتی و كمبود آب در منطقه مشهود بوده و باید نسبت به آن توجه ویژه داشت.
این باستان شناس، تخریب ارگ قدیم تون و ساخت گاراژ و كارخانجات كوچك در محدوده ارگ كه بعد از زلزله مهیب این شهر در سال ۱۳۴۷ رخ داده را مهمترین مانع كاوش دانست و بیان كرد: در صورت احیاء و تملك نشدن، بخش های كمِ باقی مانده از ارگ كه شامل بخش هایی از خندق، بارو و برج آن می شود، هم از بین رفته و مدفون می شوند.
او یكی از جاذبه های قابل برنامه ریزی برای شهر تون را كاوش و پی گردی برج و باروی تون دانست و اظهار داشت: قبل از این باستان شناسانی از استان خراسان در این شهر به صورت محدود كاوش كرده اند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری؛ شهر "تون" كه در دوره پهلوی اول به "فردوس" تغییر نام داده است، از شهرهای مهم صدر اسلام و به احتمالی دوران تاریخی است كه در متون نوشتاری به آن توجه ویژه ای شده است و خیلی از دانشمندان مانند ناصرخسرو از این شهر بازدید داشته اند. به نظر نخستین بار نام شهر در كتاب "اشكال العالم" آورده شده است و "مقدسی" اشاره مستقیم به این شهر كرده و از دژ، مسجد جامع و كاریز آن یاد كرده است.
"تون" اولین شهر بعد از عبور از كرمان و یزد و اصفهان به جنوب خراسان و شاهراه موسوم به ابریشم و راه خراسان بزرگ است كه جنوب و فلات مركزی ایران تنها با استفاده از آن است كه به سبزوار، نیشابور، گناباد، مشهد و سایر شهرهای ماوراء النهر و افغانستان و در ادامه آسیای میانه و كشور چین متصل می گردد. این منطقه كه جزء "ولایت قهستان" در متون نوشتاری است در واقع یكی از سه حاكم نشین مهم جنوب خراسان در كنار قاین و طبس است، از این رو، اشارات فراوانی در نوشته های صدر اسلام به تون شده است.
وجود قنات بلده بعنوان شاهكاری بی بدیل از فن آوری استحصال آب و انتقال آن به فردوس به طول حداقل ۳۵ كیلومتر كه در لیست میراث جهانی یونسكو ثبت شده است در كنار بناهای برجای مانده از صدر اسلام مانند مسجد كوشك، مسجد جامع فردوس(تون)، مدرسه علیا، حمام ها و آب انبارها به همراه پایاب قنات های آن، این شهر را به یكی از بهترین شهرهای ایران از جنبه جاذبه های تاریخی قرار داده است كه امروزه زائران امام رضا(ع) در راه عبوری خود از كویر از آن عبور كرده و از آثار آن بازدید می كنند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب