مرمت بازار تاریخی فرش مشهد به كجا رسید؟
به گزارش بن ایر خراسان رضوی بازار فرش مشهد یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی شهر بوه که بنابراین در لیست آثار ملی بعنوان اثری تاریخی به ثبت رسیده است؛ این بازار که در گذشته بخشی از بازار بزرگ مشهد بوده، امروزه در بافت تاریخی خودنمایی می کند.
آثار و شواهد مکتوب نشان داده است که این بازار یکی از قدیمی ترین بازارهای ایران و در ارتباط با دوران پیش از تیمور است. در خلال ساخت و سازهای گسترده ای که در چندین سال قبل رخ داده، از بازار بزرگ و قدیمی مشهد هم اکنون تنها بخش کوچکی از آن با نام بازار فرش مشهد به جای مانده است. از خصوصیت های خاص این مکان میتوان به قدمت، کاربری، وجه اقتصادی-اجتماعی و همینطور اهمیت سابقه بازار در ایران اشاره نمود. در این بازار انواع فرش، قالی، قالیچه، پشتی و تابلو فرش چه به صورت نو و چه دسته دوم به فروش می رسد.
شهردار منطقه ثامن در گفتگو با ایسنا در مورد ادامه روند عملیات مرمت و بازسازی بازار فرش مشهد اظهار نمود: بحث مرمت بازار فرش مشهد به سال ۱۳۸۵ باز می گردد و حدود ۱۲ سال بعد از این مورد شهرداری ثامن از نخبگان و متخصصان شهری، مالکان، کسبه بازار و همینطور طراح و معمار احیاء بازار سنتی تبریز در سال ۹۷ به مشهد دعوت شدند و در همین سال اقدامات کارشناسانه و تهیه طرح و نقشه مرمت و بازسازی و تشکیل کارگروه راهبری ویژه طرح در دستور کار شهرداری منطقه ثامن قرارگرفت.
فرهاد حجازی افزود: تعامل خوب شهردار و مجموعه مدیریت شهری مشهد با اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی سبب تصویب طرحی شد که آن طرح در تیر سال ۹۸ تایید و ابلاغ گردید. در نهایت هم احیا و مرمت بازار در شهریور ماه ۱۳۹۸ با مرمت دو دهانه از واحدهای تجاری مجموعه به صورت نمونه آغاز و جداره سازی، طاق و سقف بازار با شکل و شمایلی جدید در همان محدوده نمایان شد.
وی تصریح کرد: مرمت بازار سنتی فرش مشهد در دوره پنجم شورا بعد از ۵ سال با حل معارضات پروژه و اختصاص ۸میلیارد تومان بودجه در دستور کار و اولویت قرار گرفت و در قراردادی که با شرکت پیمانکار این پروژه بسته شد زمان افتتاح این بازار تاریخی ۸ ماه مقرر شده است.
شهردار منطقه ثامن اظهار داشت: یکی از مواردی که در طرح اجرایی بازار مورد مطالبه مجموعه مدیریت شهری و شهردار است و روی آن بسیار تاکید شده، توجه ویژه به حفظ هویت های معنوی و اجتماعی این بازار تاریخی است.
حجازی افزود: این بازار یکی از قدیمی ترین بازارهای مشهد است که در گذشته یکی از راسته بازارها و راه های تشرف و دسترسی پیاده به حرم مطهر بوده و شکل گیری آن به دوران تیموریان بازمی گردد. این بازار علاوه بر این که هنوز فعال است و می تواند با بازسازی به روزهای رونق خود بازگردد، می تواند بعنوان یک جاذبه گردشگری در مشهد معرفی شود.
مرمت بازار فرش مشهد بعنوان یک پیاده راه تاریخی صورت گرفته است
وی افزود: بر همین مبنا شهرداری مرمت بازار را برعهده گرفته تا بعنوان یک معبر و پیاده راه تاریخی در بازسازی آن شراکت داشته باشد. مرمت این محور با رویکرد پیاده مداری، حفظ و احیای ظاهر نوستالژی آن صورت گرفته است و آن چیزی که شهرداری در این پروژه بر عهده دارد کف سازی، بازسازی سنگ فرش و جداره سازی این بازار آن هم با نظارت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است.
شهردار منطقه ثامن بیان نمود: تمام این اقدامات برای حفظ شکل معماری سنتی این بازار انجام و سقف مجتمع هم به سبک بازارهای سرپوشیده و سنتی مشهد قدیم بازسازی می شود.
حجازی در مورد مقوله اجرای طرح پایلوت مرمت و احیای دو دهانه مغازه در این بازار تشریح کرد: دو مورد از مغازه هایی که مالکان آن به صورت داوطلبانه اعلام آمادگی کرده بودند در شهریور ماه ۱۳۹۸ کار بازسازی ملکشان در قسمت ورودی و نما به اتمام رسیده است که بعد از انتهای قسمت پایلوت، نمونه کار مورد ارزیابی کارشناسان و متخصصان میراث فرهنگی قرار گرفت و نقشه های کلی جهت تصویب در اختیار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی قرار گرفت.
وی اضافه کرد: بعد از اجرای فاز اول که بسیار هم موفق بود، نخستین مشکل در ادامه راه تاخیر در تایید شدن نقشه ها توسط اداره کل میراث فرهنگی به علت طی سیر قانونی طرح در شوراهای فنی و تخصصی و تصویب آنها بود که این وقفه نارضایتی نسبی در بازاریان ایجاد کرد. اما بعد از تصویب نهایی و ابلاغ طرح در خردادماه ۹۹ شهرداری مقدمات تأمین منابع و بودجه و دریافت پیمانکار ذی صلاح و مورد تایید میراث را انجام داد و از اردیبهشت ماه سالجاری کار به طور گسترده شروع شد.
شهردار منطقه ثامن در مورد شایعه وجود مشکلات و نارضایتی های کسبه افزود: اوج گیری مجدد کرونا و تعطیلی هایی که در بعضی قسمت های کارگاه پروژه به وجود آمد وقفه ای کوتاه مدت در روند اجرایی کار به وجود آورد که باعث شکل گیری شایعاتی در خصوص تعطیلی باردیگر کار اجرایی آن شد.
حجازی اظهار داشت: از دیگر علل تاخیر در انجام پروژه همینطور باید به بروز برخی معارضات فنی در روند کار اشاره نمود، برای مثال در زمان حفاری ها در قسمت هایی از کف این بازار کابل های برق فشار قوی بسیار فرسوده بود که باید ابتدا ایمنی و تثبیت آنها انجام و سپس پروژه ادامه پیدا می کرد؛ همین کارهای کوچک که در ظاهر و اجرای پروژه اصلا به چشم هم نمی آی، زمانبر و سبب تعویق در اجرای پروژه شد.
وی از عدم رعایت توافقات ضمنی کسبه با پیمانکار بعنوان چهارمین مشکل ادعا شده از جانب مالکان واحدهای تجاری و کسبه بازار یاد و اظهار داشت: در اعتراض کسبه از توافق ضمنی با پیمانکار صحبت به میان آمد که بر طبق این توافق مقرر شده بود پیمانکار بابت بعضی از ستون هایی که در بازار جانمایی می شود کم ترین میزان تداخل در ملک مغازه ها را داشته باشد و حداکثر این تداخل با ملک به میزان ۱۵ سانتی متر باشد.
شهردار منطقه ثامن افزود: اما طبق توضیحات، پیمانکار بنا به برخی علل فنی ناچار شده که در قسمت هایی مانند زیرزمین واحدهای تجاری تا حدود ۲۵سانت تداخل داشته باشد. این اختلاف سبب اعتراض کسبه و نارضایتی آنها شده بود. شایان ذکر است که این تداخل نباید سبب نگرانی کسبه شود؛ چونکه تعارض در قسمتی پرت و کنجی از مغازه صورت می گیرد و علاوه بر این بر فرض هم اگر بر ارزش ریالی ملک هم اثرگذار باشد، با گذر زمان و در اثر جذب و ارتقاء رفت و آمد شهروندان و زائرین به این اثر فاخر تاریخی در شهر و رونق باردیگر بازار بطور حتم ارزش افزوده به مراتب بیشتری در ملک ایجاد و جبران ضرر ظاهری بوجود آمده به علت این تداخل صورت گرفته خواهد شد.
عدم تأمین بودجه و اعتبار شایعه ای بیش نیست
حجازی در مورد شایعه ای در خصوص کمبود بودجه و اعتبار که در میان کسبه بازار می چرخد و سبب نگرانی بعضی از آنها در مورد این که مهلت تمام شود و بازار افتتاح نشود، ابراز کرد: عدم تأمین بودجه و اعتبار که بعضی از کسبه عنوان می کنند شایعه ای بیش نیست؛ چون که شهرداری در آغاز هر پروژه ای اعتبار آنرا در نظر می گیرد و اینطور نیست که بودجه شروع پروژه تأمین یا پیشبینی نشده باشد.
وی افزود: اعتبار این پروژه هم از محل اوراق و اعتبارات شهرداری ثامن تأمین می شود، البته طبق رویه های معمول و متداول بحث متمم ۲۵ درصد قرارداد در صورت نیاز پیشبینی شده است و به هیچ عنوان از این نظر جای نگرانی نیست.
مرمت بازار فرش مشهد در آذر به اتمام خواهد رسید
محمد واحدی، مدیر امور رسانه شهرداری منطقه ثامن نیز ضمن اشاره به این که اجرای هر طرح و پروژه شهری بخصوص در قسمت های پر تردد و پر تراکم شهر ناگزیر از تداخل و ایجاد خلل در زندگی روزمره شهروندان بوده و امکان دارد سبب بروز نارضایتیهایی هم شود، اظهار نمود: در منطقه ثامن به سبب اجرای پروژه های متعدد، طرح نوسازی و بهسازی بافت پیرامون حرم مطهررضوی بیشتر مشهود بوده و اجرای موفق این پروژه ها نیازمند همراهی بیشتر و تعاملات گسترده تر از جانب مردم با شهرداری است تا با اجرایی شدن هرچه زودتر این طرح ها تمام ساکنان منطقه، شهروندان و زائرین بارگاه منور رضوی از منافع آن استفاده کنند.
وی در مورد زمان اتمام پروژه خاطرنشان کرد: شهرداری منطقه ثامن بعنوان کارفرمای طرح مرمت و احیای بازار فرش مشهد، اردیبهشت ماه سالجاری با شرکتی که پروژه بازار سرشور را هم در دست اجرا دارد قرارداد بسته و طبق این قرارداد پروژه باید تا آذر ماه تحویل داده شود.
مدیر امور رسانه ای شهرداری منطقه ثامن در مورد مرمت و بازسازی بازار فرش اظهار نمود: سقف قدیمی بازار در طول زمان و گذر تاریخ گرفتار دخل و تصرف شده است، بگونه ای که در بعضی بخش ها ظاهر و شمایل آن و در بعضی بخش ها مواد اولیه تغییر یافته و به صورت کلی ظاهر مناسبی نداشت، ازاین رو قرارداد بسته شده و پیمانکار هم اقدامات خویش را شروع کرده است. به علت اینکه قسمت های مختلف این بازار به شکل معماری اسلامی و ایرانی ایجاد می شود، در برخی از قسمت ها طاق معمولی و در دیگر بخش ها طاق ضربی ایجاد خواهد شد.
وی بیان نمود: بدین سان سقف بازار که فرسوده هم بود، جمع آوری شده و هم اکنون اجرای مرمت در مرحله ستون گذاری برای اجرای سقف بازار قرار دارد. طبق برنامه ریزی ها تصمیم داریم بعد از اتمام ستون گذاری ها، سقف بازار ساخته شود و سپس به کف و جداره های بازار بپردازیم. با عنایت به اینکه کار اجرایی اصلی از اردیبهشت ماه شروع شده است، پایه ریزی و راه اندازی ستون ها شروع شده و در پیشتر هم یک دهنه از بازار به صورت پایلوت اجرا شده است، هم چنین یک طاق از سقف ها هم اجرا شده و سایر موارد هم برپایه برنامه های زمان بندی شده قرارداد در حال انجام می باشد.
بازار فرش مشهد به واسطه ثبت در لیست آثار ملی بدون هیچ تغییر مرمت خواهد شد
واحدی با تاکید بر اینکه طبق قرارداد پیمانکار تا زمستان این کار را تحویل خواهد داد، افزود: در بازار سرشور به جهت اینکه ثبت ملی و میراث بودن بازار مطرح نیست، تغییرات بیشتر بوده و به تبع سرمایه بیشتری هم به مرمت آن تخصیص داده شده است، اما درمورد بازار فرش چون مبحث ثبت ملی بازار مطرح است، نمی توان تغییرات بنیادی در دیواره ها ایجاد کرد و تنها مرمت صورت می گیرد.
مدیر امور رسانه ای شهرداری منطقه ثامن تصریح کرد: در مرمت آثار هم نمی توان دخل و تصرف بسیاری به وجود آورد، چونکه ناظر پروژه، میراث فرهنگی است و رویکرد به این صورت است که شکل و ظاهر سنتی بازار فرش به صورت حداکثری حفظ شود. با عنایت به اینکه بازار فرش، ثبت ملی شده و جزء آثار ملی به حساب می آید، به تبع مغازه های داخل بازار هم همین گونه خواهند بود و ایجاد هر تغییر باید با تأیید و نظارت میراث فرهنگی صورت گیرد.
واحدی در مورد افزایش قیمت ها در تهیه مواد اولیه خاطرنشان کرد: هم اکنون شرایط بگونه ای است که بازار در مقایسه با سالهای گذشته که جهش قیمت های فراوانی داشت، به ثبات رسیده است و در شرایط متعادل تری قرار گرفته ایم. اما طبیعتا در انعقاد هر قرارداد عمرانی در هر سازمانی، بندی با عنوان متمم قرارداد و یا پیشبینی افزایش ها، در حدود عرف قانونی در نظر گرفته می شود که بر مبنای آن معمولاً ۲۵ درصد افزایش قیمت مد نظر طرفین قرار می گیرد. بنابراین درصورتیکه تحت تاثیر شرایط بازار، احتیاج به افزایش بودجه ایجاد شود، بر مبنای قانون امکان تأمین مجدد بودجه حداکثر تا ۲۵ درصد پیشبینی شده است.
وی درمورد سایر برنامه های شهرداری در این حوزه اظهار داشت: سال قبل خانه تاریخی «پریشانی» خریداری شده و با عنایت به فرسوده بودن این ملک هم اکنون شهرداری اختیار آنرا در دست دارد. این بنا در حاشیه بلوار رضوان قرار دارد و بر مبنای برنامه ریزی صورت گرفته در سال جدید برای بازسازی آن مشابه بازسازی و مرمت خانه «توکل» و خانه «داروغه» در سالهای گذشته، اقدام خواهیم کرد.
مدیر امور رسانه ای شهرداری منطقه ثامن تشریح کرد: همینطور در دو خانه «غفوری» و «محمدی» که هم اکنون مالک دارند برای صدور پروانه همکاری صورت گرفته است و مقرر است مالکین زیر نظر میراث فرهنگی به بازسازی خانه ها بپردازند و احیانا با کاربری اقامت گاه بوم گردی خانه ها به بهره برداری برسند.
واحدی درمورد پیوند بازار سرشور و بازار فرش بیان نمود: علیرغم این که بازار سرشور در منطقه هشت و بازار فرش در منطقه ثامن قرار دارد، اما در سطح کلان مبحث پیاده محوری و به شکلی احیاء مسیرهای تشرف سنتی به حرم مطهر رضوی تحت عنوان «حرم شهر» بیان شده و این مسیر یکی از محورهای قدیمی مشهد به حساب می آید که برای اتصال این دو خیابان به یکدیگر پیشبینی هایی صورت گرفته است.
مدیر امور رسانه ای شهرداری منطقه ثامن اضافه کرد: با عنایت به اینکه نمی توان خیابان اندرزگو را قطع کرد، بنابراین در نظر داریم تغییراتی در محل اتصال این دو خیابان در محدوده خیابان اندرزگو به شکل کف سازی و با ایجاد ارتفاعی جزئی به وجود آوریم تا خودرو ها به شکلی ایمن و آهسته از این مسیر عبور کنند و به تعبیری این منطقه به گذر عرضی عابرپیاده با سنگ فرش تبدیل خواهد شد.
طرح دانشگاه خیام برای مرمت بازار بعنوان طرح برتر برگزیده شد
واحدی ضمن اشاره به اینکه در مرمت و بازپیرایی بازار فرش، دانشگاه خیام بعنوان مشاوره انتخاب شده است، اظهار داشت: برای طرح اولیه آن فراخوان منتشر گردید و طرح عرضه شده توسط دانشگاه خیام بعنوان طرح برتر انتخاب|شد و گروه مشاوران ما هم ایده هایی به این طرح افزودند، ازاین رو طرح بعنوان طرح پیشنهادی به میراث فرهنگی عرضه شد.
وی افزود: قاعدتا ضوابطی را هم اداره میراث فرهنگی به این طرح اضافه کرده و این طرح در شوراهای فنی مورد بحث قرار گرفته است. در نتیجه بعد از نهایی شدن کلیه این اقدامات طرح مورد تأیید میراث فرهنگی تصویب و به شهرداری ابلاغ گردیده که هم اکنون هم اقدامات طبق طرح ابلاغی میراث فرهنگی در حال انجام می باشد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب