۲۰ خرداد؛ روز ملی فرش،
مرگ تدریجی فرش دستباف ایرانی
خراسان رضوی فرش در فرهنگ ایرانی جایگاه بالایی را به خود مختص کرده است و می توان اظهار داشت که فرهنگ و فرش ایرانی به یک دیگر متصل هستند و به صورتی این دو با یک دیگر همچون تاروپودی گرده خورده اند، اما متاسفانه امروزه فرش های دستباف ایرانی که عضو جدایی ناپذیر خانه های ایرانی بوده اند جای خودرا به فرش های ماشینی داده اند.
مونا سلطانی، عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر در گفت و گو با ایسنا درباب جایگزین شدن فرش ماشینی با فرش های دست بافت ایرانی اظهار نمود: تاریخچه فرش ماشینی در ایران به دهه ۵۰ باز می گردد که از همان ابتدا مورد توجه جامعه و خصوصاً قشر متوسط و کم درآمد قرار گرفت و متاسفانه طی چند دهه گذشته با کاهش قدرت خرید مردم بر اثر تورم روز به روز بر تعداد مشتریان فرش های ماشینی افزوده شده است.
وی افزود: با عنایت به این که سرعت تولید فرش ماشینی بسیار بالا و قیمت تمام شده آن بسیار پایین است، بدین جهت فرش دستباف قدرت رقابت با فرش های ماشینی را ندارد. بعنوان مثال هم اکنون می توان یک فرش ماشینی ۶ متری با طرح و نقش فرش کرمان که دارای کیفیت قابل قبولی است را با قیمت ۵ میلیون تومان خریداری کرد اما برای خرید یک فرش دستباف ۶ متری کرمان با همان طرح و نقش که دارای کیفیت متوسط رو به پایین است باید حداقل ۳۰ میلیون تومان هزینه شود.
تغییر سبک زندگی یکی از دلیلهای استفاده از فرش های ماشینی است
عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر تصریح کرد: تغییر سبک زندگی ایرانیان طی دهه های گذشته نیز یکی دیگر از مهم ترین دلیلهای رواج استفاده از قالی های ماشینی بوده است. تا ۳ دهه گذشته در خیلی از مناطق ایران خصوصاً در میان روستاییان و عشایر مطابق با سبک زندگی و فرم مسکن شان و بر طبق ذوق و سلیقه بافنده که بطور معمول همان کاربر قالی نیز بوده، قالی هایی بافته می شد. در حقیقت ایرانیان با عنایت به نیاز و مطابق سنت بافندگی حوزه محل سکونت خود قالی مورد نیاز خودرا می بافتند.
سلطانی افزود: البته خیلی از این قالی ها درشت بافت با نقشه های بسیار ساده بوده اند که در اصطلاح به آنها خرسکی بافت می گفتند، اما آنچه حائز اهمیت بوده این است که بافت و استفاده از قالی های دست باف جزئی از سنت زندگی ایرانیان بوده است که تغییر سبک زندگی ایرانیان برمبنای سلیقه آنها در انتخاب فرش (به عنوان کالایی لوکس) تأثیر گذاشت.
وی افزود: همین طور خیلی از بافندگان خصوصاً بافندگان جوان که قالی بافی نقش مهمی در اقتصاد خانوار آنها داشت به بافت قالی هایی با سود بیشتر روی آوردند و بافت قالی های سنتی و اصیل منطقه خودرا به دست فراموشی سپردند. از طرفی دیگر امروزه همین گروه از بافندگان و تولیدکنندگان خرده پا با آنکه بافنده فرش های دست باف هستند اما از فرش ماشینی بعنوان کف پوش استفاده می نمایند و دیگر خبری از آن قالی های سنتی در منازل شان نیست.
سلطانی بیان نمود: فرش دست باف علاوه براینکه جزئی جدایی ناپذیر از فرهنگ و هنر ایرانیان است، با عنایت به استفاده از مواد طبیعی بافت آن و همین طور تأثیر مستقیم روح و روان انسان در پروسه تولید آن خصوصاً بافندگان، دارای خاصیت های بصری منحصربه فردی است. افرادی که تجربه استفاده از فرش دستباف و ماشینی را داشته اند به آرامش، گرما و روحی که فرش دست باف به محیط زندگی آنها بخشیده، کاملا آگاه هستند. این همان خاصیت منحصربه فرد فرش دستباف است که فرش ماشینی فاقد آنست. همین طور باید اظهار داشت که تولید فرش دست باف به لحاظ تاریخی نقش مهمی در اقتصاد ایران و اشتغال زایی داشته است.
احیاء مجدد فرش های اصیل و بومی مورد توجه قرار گیرد
وی اظهار داشت: هر چند ارزش های فرش دست باف قابل مقایسه با فرش ماشینی نیست، اما متأسفانه هم اکنون با عنایت به قیمت تمام شده فرش های دستباف و شرایط اقتصادی بخش اعظم جامعه ایرانی، سخت می توان چاره ای را برای بازگشت مجدد فرش دست باف به خانه ایرانیان پیشنهاد کرد.
سلطانی افزود: شاید یکی از راهکارهای بازگشت مجدد فرش دست باف به خانه ایرانیان احیاء مجدد فرش های اصیل و بومی مناطق مختلف و تلاش در جهت آگاهی بخشی به مردم در برای استفاده از آن قالی ها باشد.
عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر درباب نحوه تبلیغات حوزه فرش خاطرنشان کرد: جامعه فرش ایران هنوز بسیار سنتی است و بطور معمول تولید و عرضه فرش بصورت سنتی در آن به انجام می رسد. با عنایت به حجم بالای تولید فرش دست باف، تعداد تولیدکنندگان و عرضه کنندگان این محصول در ایران تبلیغات به مفهوم واقعی آن در این عرصه صورت نمی گیرد.
سلطانی افزود: طی یک دهه اخیر تعدادی از تولیدکنندگان به این سو حرکت کرده و از ابزار تبلیغات برای فروش محصولات خود بهره برده اند که به نظر می آید تأثیر به سزایی در شناخته شدن آنها و در نتیجه فروش محصول شان داشته است.
ایران بخش بزرگی از بازار فرش خودرا بواسطه تحریم ها از دست داده است
وی افزود: بطور قطع فرش دستباف ایرانی در جهان شناخته شده است و جهان ایران را با فرش می شناسد. اما واقعیت آنست که در دنیای امروز ساز و کارهای عرضه و فروش بسیار تغییر کرده و دیگر نمی توان به شیوه سنتی در این بازار قدم گذاشت و بازار را حفظ کرد. خصوصاً آنکه طی دهه های اخیر ایران با عنایت به تحریم ها بخش بزرگی از بازار خودرا از دست داده است و رقبای دیگری مانند چین، هند و... از این فرصت بهره برده و بسیار پر قدرت در این حوزه وارد شده اند.
عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر تصریح کرد: ما باید آگاه باشیم حضور در بازارهای جهانی دیگر بر طبق گذشته تاریخی ایران و معروفیت فرش ایرانی نیست و نیازمند برنامه ریزی و بهره گیری از دانش متخصصان چه در حوزه بازاریابی و چه در حوزه تبلیغات و فروش است.
۸۰ درصد هزینه تولید فرش مربوط به دستمزد بافنده ها است
سلطانی درباب دلیلهای قیمت بالای فرش های دست باف ایرانی اظهار نمود: قیمت فرش های دستی را می توان تا حد زیادی واقعی دانست، بگونه ای که حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد هزینه تولید مربوط به دستمزد بافنده ها است، در حالیکه بطور معمول تصور می شود که بافنده مورد ظلم قرار می گیرد و آنها کمترین دریافتی را در پروسه تولید دریافت می کنند که امروزه این مساله و روند وجود ندارد.
وی افزود: ممکنست در گذشته در روند تولید از کودکان و افراد نیازمند بهره کشی می شده است، اما امروزه اینچنین نیست، پس با عنایت به این که ۷۰ تا ۸۰ درصد هزینه ها مربوط به بافنده ها است، به صورتی دستمزد بافنده ها امروزه بسیار بالا رفته است.
عضو هیات علمی گروه فرش دانشگاه هنر اظهار داشت: با وجود این که دریافتی بافنده ها ممکنست کفاف زندگی آنها را ندهد، اما به هر حال بخش زیادی از هزینه تولید فرش در اختیار بافنده ها قرار می گیرد. با عنایت به تورم موجود در کشور و اینکه پروسه بافتن فرش حدود یک سال یا یک سال و نیم زمان می برد و به تعبیری فاصله زمانی عرضه فرش به بازار نوعی خواب سرمایه برای تولیدکننده به همراه دارد، بدین سبب فروشنده باید با فروش محصول خود بتواند چرخه تولید خودرا زنده نگه دارد؛ پس به نظر من قیمت عرضه فرش، قیمت نامعقولی نیست.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب